Dinsdag verschijnt een boek over de Atlantikwall op het Zuid-Hollandse eiland. "Opvallend is dat Goeree voor de Duitsers slechts een geringe strategische waarde had."Van 1942 tot 1945 bouwde de Duitse bezetter bunkers langs de Nederlandse kust om de geallieerden op afstand te houden. De zogeheten Atlantikwall moest een onneembare vesting worden. Ook op Goeree verrezen talloze bunkers en andere verdedigingswerken. “In totaal zijn er in de oorlogsjaren zo’n 300 bunkers op het eiland gebouwd”, zegt Jeroen Rijpsma (32). Hij schreef samen met Peter Heijkoop (27) het boek “De Atlantikwall op Goeree. Bunkers op de grens van land en water”.

Van de in totaal 300 bunkers die de Duitsers op Goeree bouwden, zijn er niet meer dan 40 over. “De Deltawet, die Nederland na 1953 moest beschermen tegen een nieuwe watersnood, zorgde ervoor dat de gebieden langs de kust werden aangepakt. Op Goeree lagen relatief veel bunkers langs de kust, zodat er nogal wat werden gesloopt.”

Voor hun onderzoek naar de verdedigingslinie op Goeree reisden Rijpsma en Heijkoop naar het Duitse Freiburg, waar ze onderzoek deden in bronnen uit het Bundesarchiv-Militairarchiv. Opvallend was volgens Rijpsma dat de Duitsers slechts geringe strategische waarde toekenden aan Goeree-Overflakkee. “De bezetter bouwde op Goeree niet meer dan 40 zware betonnen bunkers, terwijl het Zeeuwse Schouwen er 60 kreeg en Voorne zelfs 84.”

Interessant was het volgens Rijpsma om in de historische bronnen te lezen dat de Duitsers de bewoners van Goeree als sterk anti-Duits bestempelden. “De bezetter had zelfs plannen om het eiland al eerder onder water te zetten dan in 1944 daadwerkelijk gebeurde en de Goereese bevolking te deporteren.”

De militairen die de bunkers bevolkten, waren lang niet allemaal Duitsers, benadrukt Rijpsma. “In de bunkers waren veel Armeniërs werkzaam, Russische krijgsgevangenen die liever voor de Duitsers gingen vechten dan hun tijd in gevangenschap door te brengen. De Duitsers zetten de Armeniërs zo’n beetje buiten de frontlinie in. Dat was opzet, omdat ze anders pardoes naar de geallieerden zouden overlopen.”

In 1944 vervingen de Duitsers de Armeense soldaten door eigen troepen. “Het front kwam vanuit Walcheren dichterbij en de Duitsers namen geen risico. Het verhaal gaat dat de ArmeniÃ?«rs een goede band hadden met de Goereese bevolking.”

Welke bunker op Goeree spreekt nu het meest tot de verbeelding? “Het bunkercomplex in De Punt, achter Ouddorp”, zegt Rijpsma stellig. “Er liggen daar in de duinen vier zware bunkers en een aantal kleinere, verborgen onder de braamstruiken. Er is dus weinig te zien, maar bijzonder is dat de hele stelling er nog ligt. De Punt had ook behoefte aan een zware beveiliging. Het werd van de kant van Grevelingen bedreigd, vanuit de Noordzee en vanaf Schouwen.”

Vanwege die dreiging bevindt er zich volgens Rijpsma ook een enorme betonnen overkapping voor de ingang. Een andere, ook een van de weinige overgebleven stellingen op Goeree is Widerstandsnest 222, gelegen in de Preekhilpolder ten zuidwesten van Ouddorp. De stelling geeft volgens Rijpsma een goed beeld van hoe een doorsnee infanteriesteunpunt langs de kuststrook was uitgebouwd. “De bouwwerken in dit complex waren alle in of langs de zeewaterkerende dijk gebouwd. De belangrijkste bunker in de stelling was een bomvrije manschappenbunker. Tegen de linkerzijde van de bunker was een gemetselde voorraadbunker gebouwd. De Duitse bataljonsstaf schreef in 1943 een rapport over de staat van de verdedigingswerken en bestempelde het interieur van de voorraadbunker als “erg vochtig.” Dat veroorzaakte schade aan bijvoorbeeld rookwaren en levensmiddelen die in papier waren verpakt.”

Gruim zestig jaarna dato, is het “bestemmingsplan” van de bunker drastisch gewijzigd. “Het waterschap heeft vorig jaar het hele complex gerestaureerd en de manschappenbunker ingericht als overwinteringsplaats voor vleermuizen.”

Mede n.a.v. “De Atlantikwall op Goeree. Bunkers op de grens van land en water”, door Jeroen Rijpsma en Peter Heijkoop; 128 blz.; 19,90 euro ; te koop bij boekhandels en VVV’s op Goeree-Overflakkee.