De ruzie tussen Moskou en Tblisi laaide vorige week weer flink op, nadat Russische troepen het weekend ervoor in Tsjetsjenië hevig strijd hadden geleverd met groepen Tsjetsjeense rebellen. Volgens Moskou waren de rebellen afkomstig uit het Pankisidal in het naburige Georgië.

Na afloop van de strijd meldden de Russen 28 tegenstanders te hebben gedood en vijf gevangen gemaakt. Het gevaar dat de overige rebellen verder oprukten, was volgens legerwoordvoerders geweken. In plaats daarvan zouden ze terugkeren naar het Pankisidal. Vandaar uit zouden ze zich willen hergroeperen en opnieuw een aanval wagen, aldus Moskou.

Als reactie hierop voerde Rusland vorige week meerdere malen een aantal bombardementen uit op het Pankisidal. Zo luidt althans de beschuldiging van de Georgische regering aan het adres van Moskou. Verscheidene gevechtsvliegtuigen schonden het Georgische luchtruim en bombardeerden doelen niet ver van de grens met Tsjetsjenië, zei afgelopen weekend Sjalia Londaridze, het hoofd van de Georgische persdienst. Het was naar zijn zeggen de afgelopen week de derde maal dat Russische toestellen het Georgische luchtruim hadden geschonden.

Hoewel Russische militaire leiders de aantijgingen ontkennen, zou het niet de eerste keer zijn dat Rusland het Georgische luchtruim schendt. Vorig jaar voerden Russische gevechtsvliegtuigen om dezelfde reden ook al bombardementen uit in de opstandige Georgische republiek Abchazië.

Feit is dat de aanwezigheid van Tsjetsjeense rebellen in Georgië de Russische overheid een doorn in het oog is. Het Kremlin verwijt de Georgiërs niets kunnen of willen doen om in het Pankisidal schoon schip te maken. Moskou wil dan ook het liefst -al dan niet met behulp van Georgische troepen- deze klus zelf klaren.

De Russische regering behoudt zich het recht voor om op eigen houtje militaire acties in Georgië uit te voeren, als Tblisi de situatie laat voortduren, zo liet Moskou vorige week weten. De voorzitter van de Russische Federatieraad, Mironov, zei dat Rusland een voorbeeld aan Israël moet nemen, dat ook preventieve, militaire acties tegen terrorisme op het grondgebied van andere staten uitvoert.

Georgië is fel gekant tegen een dergelijk optreden. De hele luchtmacht zou moeten worden gemobiliseerd om elk toestel neer te halen dat het Georgische luchtruim schendt, zei het hoofd van de commissie veiligheid van het Georgische parlement, Irakli Batiachvili, in reactie op de dreigementen vanuit Rusland.

De Georgische regering zegt Moskou te steunen in diens strijd tegen het terrorisme, en niet alleen met woorden. Maar Georgië acht zich niet verantwoordelijk voor alle problemen. De 4000 Tsjetsjeense vluchtelingen zijn niet in het Pankisidal op uitnodiging van Georgië, maar vanwege de oorlog in Tsjetsjenië, zei de Georgische president Eduard Sjevardnadze. Het is dus niet verwonderlijk dat een aantal onder hen terug wil naar hun geboorteland. Daarmee gaf de president toe dat Tsjetsjeense rebellen inderdaad de grens waren overgestoken, iets wat Georgische ministers in een eerder stadium nog hadden ontkend.

De ruzie tussen Georgië en Rusland is voorlopig nog niet ten einde, al was het alleen maar omdat achter het Russisch-Georgisch conflict feitelijk een veel grotere machtsstrijd schuilgaat, namelijk die tussen de Verenigde Staten en Rusland. Een strijd om invloed in de Kaukasus en de regio rond de Kaspische Zee.

Georgië werkt tegenwoordig nauw samen met de VS in de strijd tegen het internationaal terrorisme. Onderdeel van die samenwerking was de zending begin dit jaar van Amerikaanse militairen naar Tblisi. Zij moeten het Georgische leger helpen bij de strijd tegen terroristen van het al-Qaida-netwerk van Osama bin Laden, die zich ook in het Pankisidal zouden schuilhouden.

Tegelijkertijd probeert Georgië -waar Rusland nog altijd vier militaire bases heeft- de Russen definitief het land uit te werken. Recente bilaterale onderhandelingen tussen Moskou en Tblisi over deze bases liepen uit op een mislukking. Rusland wil de bases voor nog eens elf jaar openhouden, maar de Georgische regering houdt vast aan een periode van drie jaar. Georgië hoopt in 2005 lid te zijn van de NAVO.

Olie speelt in de kwestie ook een belangrijke rol. Door Georgië loopt een oliepijpleiding die een verbinding moet gaan vormen tussen Baku, in het naburige Azerbeidzjan, en het Turkse Ceyhan. Deze verbinding komt waarschijnlijk binnen enkele maanden tot stand. Al eerder legden Georgië en Azerbeidzjan een pijpleiding aan, die werd gefinancierd door westerse oliemaatschappijen.

Rusland ziet zijn invloed in de Kaukasus steeds verder afnemen, wat met name bij de legerleiding in Moskou op veel ergernis stuit. De beslissing eerder dit jaar van de Russische president Poetin om in te stemmen met de komst van Amerikaanse militairen naar Tblisi, leverde bij hooggeplaatste militairen woedende reacties op. Zij verweten de president te capituleren voor de „Amerikaanse hegemonie” in ruil voor nieuwe kredieten van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Het heeft er dan ook veel van weg dat Rusland -onder druk van het leger- met deze nieuwe crisis zijn buitenlandse politiek probeert te herdefiniëren en in zijn achtertuin zijn invloed wil terugwinnen die het na de aanslagen van 11 september verloor.

In dit beeld past ook de grootscheepse militaire oefening van de Russische zeestrijdkrachten die op dit moment op de Kaspische Zee plaatsvindt. Bij de operatie zijn zo’n zestig schepen, dertig vliegtuigen en helikopters en 10.000 militairen betrokken. Het is de grootste oefening sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991. President Poetin had deze actie in april aangekondigd, na het mislukken van de top in het Turkmeense Asjgabat, waarop de landen rondom de Kaspische Zee het niet eens konden worden over de verdeling van de gas- en olievoorraden in deze binnenzee. De oefening wordt algemeen gezien als een bevestiging van de Russische aanwezigheid in een gebied dat van cruciaal strategisch belang is voor de regio.