Eind september trad de Japanse premier Junichiro Koizumi af, om plaats te maken voor zijn partijgenoot Shinzo Abe. De wisseling vond plaats zonder verkiezingen, wat mogelijk was doordat de regerende LDP een ruime meerderheid in het parlement heeft.Koizumi was populair, niet alleen vanwege zijn kleurrijke persoonlijkheid, maar ook vanwege economische successen. In de ruim vijf jaar dat hij premier was, is de Japanse economie opgebloeid, na een moeilijke periode van meer dan vijftien jaar die gekenmerkt werd door recessies, deflatie en een bankcrisis.

Het aftreden van Koizumi heeft geleid tot twijfels over de kracht van de Japanse economie op de langere termijn. De enigszins stijve Abe is wellicht minder goed in staat om impopulaire maatregelen door te drukken, met het risico van stagnatie in het hervormingsproces.

De twijfels over de groeivooruitzichten van de Japanse economie worden de laatste maanden versterkt door zwakke macro-economische cijfers. Zo waren er negatieve berichten over de consumentenbestedingen, de werkloosheid en de industriële productie en kopten dagbladen dat de economische groei in Japan dreigt stil te vallen. Daarbij werd ook gewezen op de nadelige invloed van de groeiafzwakking van de Amerikaanse economie voor de export.

Somberheid over de groeiperspectieven voor de Japanse economie is echter niet op zijn plaats. De zwakke cijfers zijn een tijdelijk fenomeen, juist door de structurele verbeteringen van de Japanse economie in de afgelopen jaren. De export zal de komende zes maanden nog te lijden hebben onder een zwakkere vraag vanuit de VS. De groeivertraging in de VS is echter niet heel groot en de verzwakking van de yen in de afgelopen maanden is goed voor het concurrentievermogen van Japanse exporteurs.

Veel belangrijker is dat de vooruitzichten voor de binnenlandse bestedingen goed zijn. In de afgelopen vijf jaar is de eerder nog grote overcapaciteit bij bedrijven weggewerkt, waardoor een toename van de vraag zich nu snel vertaalt in nieuwe investeringen. Ook hebben ondernemingen in de achterliggende periode gesneden in hun personeelsbestand, zodat bij toenemende productie ook al snel weer nieuwe mensen worden aangetrokken.

Toenemende werkgelegenheid is goed voor de koopkracht. Verwacht mag worden dat de consumptiegroei weer zal aantrekken. Het geld voor investeringen in productiecapaciteit en personeel is aanwezig, de schulden zijn weggewerkt, de balansen op orde en er wordt winst gemaakt. De bedrijfswinsten stijgen dit jaar waarschijnlijk met ruim 7 procent. Voor volgend jaar mag gerekend worden op een winstgroei van circa 12 procent, meer dan wat verwacht wordt voor Europa en de Verenigde Staten.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat het meest recente Tankanrapport, dat de weerslag is van een uitgebreide bedrijfsenquête, positief van toon was. Het bedrijfsleven is van plan om de investeringen het komende jaar fors op te voeren.

De nieuwe premier Abe heeft nog weinig inzicht gegeven in zijn plannen met betrekking tot het economische beleid. Gelet op zijn sterkere focus op de buitenlandse politiek en zijn wens om de toegenomen inkomensverschillen terug te dringen zal de hervormingsagenda wellicht minder ambitieus uitvallen.

De vorderingen die onder Koizumi zijn geboekt, zullen echter niet worden teruggedraaid. Abe was lid van het kabinet van Koizumi en een politieke bondgenoot. Belangrijk is wel dat hij de overheidsfinanciën zal moeten saneren. De overheidsschuld is door weinig succesvolle stimuleringsmaatregelen in de jaren negentig sterk opgelopen, waardoor een groot deel van de begroting wordt aangewend voor rentebetalingen.

Terugdringing van het tekort en daarmee de schuld is wenselijk. Abe zal daarbij echter geholpen worden door de economische groei. Niet alleen vanwege hogere belastinginkomsten, maar ook doordat de schuld dan in verhouding tot de omvang van de economie vanzelf kleiner wordt.

Het mooie van Koizumi’s erfenis is vooral dat de economie structureel verbeterd is. Niet alleen door hervormingen van de overheid zelf, maar ook doordat ondernemingen de juiste maatregelen hebben genomen. Dit betekent dat tijdelijke zwaktes, bijvoorbeeld als gevolg van een groeivertraging elders in de wereld, beter opgevangen kunnen worden. Voor volgend jaar mag verwacht worden dat de Japanse economie op een acceptabel groeipad zal blijven.

De auteur is werkzaam als beleggingsstrateeg bij Theodoor Gilissen Bankiers. Zijn bijdrage is geen aanbeveling of advies om effecten te kopen of te verkopen.