In het jaar dat Columbus op het punt staat de Nieuwe Wereld te ontdekken, verliest de Spaanse Maria haar ouders en broertje aan de pest. Gelukkig hoeft ze niet van honger om te komen: ze vindt werk bij de rijke familie Delgado. Wat dit gezin niet weet, is dat Maria er ook komt spioneren of ze wel zuiver katholiek zijn. Gloria D. Miklowitz (1927), een schrijfster die in Californië woont en tientallen boeken op haar naam heeft staan, raakte tijdens een bezoek aan een tentoonstelling zo geïntrigeerd door de geschiedenis van de ”conversos” (Joden die zich tot het christendom hebben bekeerd), dat ze besloot er een boek over te schrijven. Het verscheen in 2001 onder de titel ”Secrets in the House of Delgado” en wordt op Amerikaanse websites aanbevolen voor kinderen in de leeftijd van 9 tot 12 jaar.

Dit jaar verscheen een Nederlandse vertaling bij uitgeverij Den Hertog. Aan het uiterlijk te zien richt Den Hertog zich met deze uitgave juist niet op de jeugd; het omslag toont een jonge vrouw met een ernstige gezichtsuitdrukking en lege, middeleeuwse kloostergangen, beide gefotografeerd in sepia. De flaptekst spreekt de taal van volwassenen met termen als „fanatisme”, „gewetensnood” en „geheimen die in ieder mensenhart kunnen schuilen.”

Om het boek beter geschikt te maken voor volwassenen, heeft Den Hertog zich een opvallende ingreep veroorloofd: Maria is in de Nederlandse vertaling drie jaar ouder geworden. Op de site van amazon.com kan iedereen de oorspronkelijke tekst lezen, waar staat: „„How old are you, Maria Sanchez?” „Fourteen”, I whisper.” In de Nederlandse vertaling is dat geworden: „Hoe oud ben je, Maria Sanchez?” „Zeventien”, fluister ik.” Elk ander getal, zoals bijvoorbeeld het aantal jaren dat ze haar oom niet heeft gezien, is navenant aangepast, dus in dit geval verspringt het van „five” naar „acht.”

Als je dit weet, begrijp je tenminste waarom Maria zo vaak „kind” wordt genoemd -geen voor de hand liggende aanspreekvorm voor een middeleeuwse 17-jarige- en waarom de 12-jarige Angelica Delgado haar als vriendin kan beschouwen: ze schelen immers ’in het echt’ maar twee jaar.

Dienstmeisje
Hoe dan ook, ”Huis van geheimen” is de moeite waard om te lezen. Het is een onderhoudend, eenvoudig boek over een aangrijpende periode uit de Spaanse geschiedenis, waarin de Joden het moesten ontgelden. Aan het eind van de dertiende eeuw hadden veel Spaanse Joden zich onder bedreiging met de dood tot het christendom bekeerd. Ze werden ”conversos” genoemd, maar ze werden nooit helemaal vertrouwd. Sommigen werden ervan verdacht dat ze in het geheim de rituelen van hun oude godsdienst praktiseerden. In 1492, het jaar waarin dit boek zich afspeelt, neemt de jacht op ’ketterse’ conversos extreme vormen aan. Wie niet zuiver katholiek is, kan eindigen op de brandstapel.

Maria komt terecht bij de conversosfamilie Delgado, waar ze wordt aangesteld als dienstmeisje van de dochter des huizes. Een monnik heeft haar dit baantje bezorgd en hij eist van haar dat ze de familie nauwlettend in de gaten houdt en alles wat haar op geloofsgebied merkwaardig voorkomt aan hem doorgeeft. Dat valt Maria steeds zwaarder naarmate ze zich meer aan het gezin hecht. Bovendien gedragen de Delgado’s zich als uitmuntende aanhangers van het nationale geloof.

Pas als Maria zich gekwetst voelt door de manier waarop verschillende gezinsleden haar behandelen, maakt ze de gang naar de monnik. Ze heeft nauwelijks iets verdachts te melden, maar toch wordt Delgado senior enkele dagen later opgepakt en gemarteld.

Al direct na het gesprek met de monnik voelt Maria zich verscheurd door gevoelens van verbijstering en schuld, maar na de arrestatie weet ze helemaal niet meer waar ze het zoeken moet. Gelukkig keert de man levend terug, maar voor de familie Delgado is het duidelijk: Spanje is hun vaderland niet meer. Uiteindelijk weet de hele familie met Maria’s hulp Spanje te ontvluchten en, eind goed al goed, Maria geeft toe aan de liefde van de man die haar al het halve boek duidelijk heeft gemaakt dat hij met haar wil trouwen.

Driftbuien
Het verhaal wordt verteld vanuit het gezichtspunt van Maria. De lezer deelt in haar vragen, angsten, verwarring en schuldgevoelens. Door haar ogen nemen we kennis van de leefwereld van de conversos, die zich uiterlijk keurig katholiek gedragen, dus of ze geheime rituelen beoefenen blijft voor ons als lezer onbekend. Toch knaagt tijdens het lezen de vraag of die conversos nu echt voor honderd procent het katholieke geloof zijn toegewijd. In het boek is bijvoorbeeld sprake van een huis van conversos, waar in het raam van een kapel een zespuntige Jodenster staat. Heeft dat nog waarde voor hen? Maria kan ons er niets over vertellen.

Als karakter maakt ze weinig indruk. Ze vertoont algemeen menselijke trekken, als angst, gekwetstheid en schuldgevoel, maar ondanks het feit dat zij het verhaal draagt, komt ze niet tot leven. Angelica Delgado, de 12-jarige dochter, zou een ideale hoofdpersoon zijn geweest: zij toont een levendig karakter, met driftbuien en onverwachte invallen waarmee ze zichzelf en Maria in gevaar brengt. Met haar als verteller zouden we als lezer tenminste weten hoe een converso -zuiver of niet- zich voelde te midden van inquisiteurs en verraders. Miklowitz heeft echter gekozen voor Maria, dus we moeten het maar met haar doen. Tenzij Den Hertog bij de tweede druk besluit niet alleen de leeftijd van de hoofdpersoon, maar ook haar identiteit te wijzigen.