„Turkije heeft een grote stap gezet op de weg naar de EU”, zei vice-premier Mesut Yilmaz, wiens partij de hervormingsmaatregelen had voorgesteld.

Het parlement besloot vaart te zetten achter de hervormingen nadat het afgelopen week de verkiezingsdatum naar voren had geschoven. Veel politici, onder wie de zieke premier Bülent Ecevit, vreesden dat vervroeging van de stembusgang ertoe zou leiden dat het debat over de hervormingen grote vertraging zou oplopen, wat de kans op spoedige toetreding tot de EU zou verkleinen.

Ecevit is blij met de nieuwe wetgeving. „Nu kan niemand meer zeggen dat Turkije geen volwaardig lidmaatschap (van de EU) verdient”, zei hij zondag. „Van nu af aan is Turkije vrijer, democratischer en Europeser”.

De EU zal vermoedelijk in december bepalen of ze toetredingsonderhandelingen met Ankara zal aangaan. De Europese Commissie toonde zich ingenomen met de Turkse hervormingen. Turkije is al sinds 1999 kandidaat-lid van de EU.

De nieuwe wetgeving vergroot onder meer de vrijheid van meningsuiting en vergadering. Niet-islamitische minderheden, zoals de Griekse en Armeense christenen en de Joden, krijgen een betere rechtspositie. De politie, die in het verleden veelvuldig van schendingen van mensenrechten is beschuldigd, wordt voortaan beter gecontroleerd.

Het parlement stemde er onder meer mee in dat er radio- en tv-uitzendingen komen in de Koerdische taal. De Koerdischtalige radio- en tv-programma’s komen wel onder toezicht van de overheid. Zij moeten het beginsel eerbiedigen van „de ondeelbaarheid van de natie en het grondgebied.” Ook mag in de uitzendingen niet worden opgeroepen tot geweld en haat.

Tevens wordt de mogelijkheid gecreëerd een rechtszaak te heropenen als schendingen van de mensenrechten zijn vastgesteld door het Europese Hof in Straatsburg. Dit betekent een nieuwe kans voor de bekendste politieke gevangene van Turkije, Leyla Zana. Zij zit sinds 1991 vast omdat zij een toespraak in het Koerdisch heeft gehouden, getooid met de rebellenvlag. Volgens het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft zij geen eerlijk proces gehad.

Onderwijs in het Koerdisch, tot nu toe verboden, wordt toegestaan, zij het alleen in privé-scholen. In het openbaar onderwijs blijft Turks de voertaal.

Verder wordt de doodstraf vervangen door levenslang zonder uitzicht op vervoegde vrijlating. Alleen in tijden van oorlog of oorlogsdreiging blijft de doodstraf mogelijk. Sinds 1984 zijn er in Turkije al geen doodvonnissen meer voltrokken, maar de nationalisten vinden dat de terdoodveroordeelde leider van de gewapende opstand van de Koerden, Abdullah Öçalan, zijn terechtstelling niet mag ontlopen.

Familieleden van de ter dood veroordeelde Koerdische rebellenleider hebben een dier geofferd als blijk van dankbaarheid dat het Turkse parlement de doodstraf in vredestijd heeft afgeschaft. Het persbureau Anatolia heeft dit zondag bekendgemaakt.

De Partij van de Nationalistische Beweging, die de grootste fractie in het parlement levert, stemde tegen de wetten. Volgens de partij dreigt het land in tweeën uiteen te vallen door de hervormingen en wordt de Koerdische minderheid in feite beloond voor het feit dat ze in het bergachtige zuidoosten van het land, waar de meeste Koerden wonen, een gewapende opstand is begonnen tegen het leger. „We staan het niet toe dat de terroristen die zich nog in de bergen ophouden naar de steden komen om er (Koerdische) taalcursussen te volgen”, zei het nationalistische parlementslid Bozkurt Yasar Ozturk.

Nationalistenleider Devlet Bahceli, die tevens vice-premier is, kondigde zondag aan zich ondanks de nederlaag in het parlement tegen de hervormingen te zullen blijven verzetten en de hoogste rechtbank van het land te zullen vragen de hervormingen tegen te houden.