Amsterdam moet weer met potlood gaan stemmen, andere gemeentes kunnen hier ook voor kiezen of andere stemmachines inschakelen. In totaal gaat het om de bijna 1200 stemmachines van producent Sdu, 10 procent van het totale aantal stemmachines in Nederland. Na Amsterdam zijn Eindhoven en Tilburg de grootste gemeentes die op zoek moeten naar een alternatief voor de Sdu–machines. Uit onderzoek van de inlichtingendienst AIVD is gebleken dat de radiosignalen waarmee deze computers de stemresultaten doorgeven tot op enkele tientallen meters zo goed zijn te onderscheppen dat gezien kan worden wat iemand heeft gestemd. „Dit vormt een te groot risico voor het stemgeheim”, zei Nicolaï. „Daarom heb ik de vergunning voor de stemmachines ingetrokken”.

De overige 90 procent van de stemmachines, ruim 8000 exemplaren, komt van fabrikant Nedap. De AIVD heeft drie van de vier types van de Nedap–machines gecontroleerd en vastgesteld dat hier geen problemen met afluisteren te verwachten zijn. Er is minder straling en de doorgestraalde gegevens worden versleuteld. De resultaten van het vierde Nedap–type volgen zo snel mogelijk.

Nicolaï zei maandag er niet van uit te gaan dat bij eerdere verkiezingen stemmachines afgeluisterd zijn. Er zijn geen aanwijzingen dat dit op een georganiseerde manier gebeurd zou zijn, bovendien is door de voortschrijdende techniek de laatste tijd afluisteren weer makkelijker geworden.

De minister had de AIVD onderzoek laten doen na waarschuwingen van actiegroep Wijvertrouwenstemcomputersniet.nl en de ophef die hierover ontstond. Nicolaï kondigde al eerder extra maatregelen aan om niet alleen het afluisteren maar ook geknoei met stemmen op de machines te voorkomen.

Nedap is bezig bij de gemeentes alle stemmachines te controleren. Het bedrijf kijkt of er de afgelopen tijd aan de machine is gerommeld, zet er een nieuwe chip en niet–herprogrammeerbare software in en doet het apparaat vervolgens op slot met een unieke ijzeren zegel. Onderzoeksinstituut TNO checkt als onafhankelijke derde het systeem nog eens en controleert steekproefsgewijs stemmachines. Gemeenten moeten ervoor zorgen dat de stemmachines veilig staan opgeslagen.

Over de hoogte van de schade wilde Nicolaï maandag niets zeggen en ook over de manier waarop de zaak wordt afgewikkeld met de Sdu zweeg hij. Gemeentes hoeven in elk geval niet bang te zijn dat ze voor de kosten opdraaien, beloofde de minister. Deze komen voor rekening van Binnenlandse Zaken.