Jacobus Revius. Ik ben bang dat velen alleen z’n naam kennen. Misschien weten ze ook dat hij tot de literatuur behoort en dat hij lange jaren dominee is geweest in zijn geboortestad Deventer, maar dan houdt het wel zo ongeveer op. Eigenaardig dat een man van zijn formaat zo weinig bekend is geworden in zijn eigen tijd, maar ook in de eeuwen ná hem. Of is er wellicht toch een verklaring voor die onbekendheid? In z’n eigen tijd werd Revius als dichter eigenlijk niet geaccepteerd. Van zijn enige dichtbundel, de ”Over-ijsselsche Sangen en Dichten”, is slechts een schijnherdruk verschenen, en toen kon men het werk aan de straatstenen nog niet kwijt. Hoewel hij ongetwijfeld literair zeer begaafd was, werd hij door de critici van zijn dagen toch beschouwd als gereformeerd predikant, en christelijke literatuur werd ook toen al gewantrouwd. En voor zijn geestverwanten was hij wellicht te moeilijk; die voelden zich meer aangesproken door Willem Sluiter en later door de gebroeders Groenewegen.

Hoe dan ook, Revius heeft niet gekregen wat hij verdiende. Pas in 1895 heeft E. J. W. Posthumus Meyes een dissertatie aan hem gewijd. En in 1920 promoveerde de bekende W. A. P. Smit op het proefschrift ”De dichter Revius”. Deze gaf ook de enige dichtbundel van Revius opnieuw uit, in twee delen. Het eerste bevat veel Bijbelse gedichten, die volgens Smit een „epos van de Godsgeschiedenis” geven; het tweede is een verzameling van gelegenheidsgedichten en verzen die betrekking hebben op de oorlog tegen Spanje.

Veelzijdig
Over het dichterschap van Revius zijn de laatste eeuw vele artikelen verschenen, voornamelijk in vakbladen. Zo hebben prof. L. Strengholt en Els Stronks geprobeerd de belangstelling voor Revius te vergroten. Maar tot nog toe ontbrak het aan een eenvoudige, samenvattende studie over het leven en werk van deze dichter.

Daarin is nu voorzien door het boek dat Enny de Bruijn en Henk Florijn samen het licht deden zien. Twee auteurs die op deze taak berekend waren! Eerstgenoemde is redacteur cultuur bij het Reformatorisch Dagblad en werkt aan een dissertatie over Revius, de tweede is in 1991 gepromoveerd op ”De Ledeboerianen” en legt een grote interesse voor de cultuur aan den dag. Hij is werkzaam in het voortgezet onderwijs en publiceert regelmatig kerkhistorische boeken en artikelen. Ze zijn erin geslaagd in betrekkelijk kort bestek aan een veelzijdig figuur als Revius recht te doen.

Het boek, voor een breed publiek geschreven maar wetenschappelijk verantwoord, gaat het hele leven van Revius na. Jacobus Revius werd in 1586 geboren uit een regentenfamilie in Deventer, maar bracht zijn jeugd door in Amsterdam. Hij studeerde in Leiden en in Franeker, maakte een buitenlandse reis (naar Frankrijk) en was korte tijd predikant in achtereenvolgens Zeddam, en in Aalten en Winterswijk, en daarna vele jaren in Deventer.

Vandaar werd hij geroepen als revisor (herziener) van het Oude Testament, voor de Statenvertaling, in welke functie hij in Leiden verbleef. In deze stad was hij gedurende de laatste jaren van zijn leven regent van het Staten-College. In 1658 is hij in de sleutelstad overleden.

Contra-remonstranten
Ook uit dit boek blijkt wel hoe veelzijdig Revius is geweest. Komend uit een door en door gereformeerd geslacht was het bijna vanzelfsprekend dat hij theologie zou gaan studeren. Bovendien had hij tijdens zijn jeugd in Amsterdam grote voorbeelden: Petrus Plancius, Jacobus Arminius. Maar daarnaast was de roeping ook heel persoonlijk en zag hij het gewicht van het ambt. Dat ambt bekleedde hij in het begin van de Reformatie in ons land, toen zijn vaderstad Deventer nog te lijden had van de Spaanse troepen, maar ook toen de twisten tussen remonstranten en contra-remonstranten woedden. Hij koos onvoorwaardelijk voor de laatsten, en ook die keuze kwam voort uit een diepe persoonlijke overtuiging.

Revius stak boven zijn ambt- en tijdgenoten uit door zijn liefde tot de cultuur. Maar, zo benadrukte hij steeds, de schoonheid moet, evenals de wetenschap, altijd kritisch worden getoetst aan het Woord van God.

Gedichten
Het boek is vlot geschreven en voor iedere geïnteresseerde toegankelijk. Bovendien bevat het een schat aan illustraties, en citaten, vooral gedichten, uit de werken van Revius. Slecht één kritische opmerking. Van deze auteurs had ik niet verwacht dat ze zouden vervallen in de algemene fout om de kerkenraad vrouwelijk (blz. 59) te maken…