Vroeger reisden de leiders voor hun periodieke overleg naar alle uithoeken van Europa. Zij vergaderden toen altijd in het land dat op dat moment het roulerende voorzitterschap van de Unie bekleedde. Sinds 2004 worden echter alle toppen in Brussel gehouden. Dat is in de reglementen vastgelegd. Maar er lijkt toch weer bij lidstaten de drang te ontstaan om in de zes maanden dat zij de hamer hanteren, ook op eigen bodem op het hoogste niveau een samenzijn te beleggen; aardig immers voor de publiciteit.Zo nodigde vorige herfst de Britse premier Blair zijn collega’s uit op Hampton Court, een paleis in de buurt van Londen. Ditmaal haalt zijn Finse ambtgenoot Vanhanen, bij wie dit halfjaar de regie berust, hen naar een locatie ongeveer 100 kilometer ten noorden van Helsinki. De Duitse bondskanselier Merkel op haar beurt ontvangt het gezelschap in maart in Berlijn om te vieren dat een halve eeuw geleden het verdrag werd ondertekend dat de oprichting beklonk van wat toen heette de EEG.

Maak er gewoon een top van met de toevoeging informeel, luidt de formule, dan omzeil je de bepaling over Brussel. De niet-officiële status breng je vervolgens tot uitdrukking door de ministers van Buitenlandse Zaken en de meeste ambtenaren thuis te laten en door het niet publiceren van conclusies op schrift; geen geharrewar dus over punten en komma’s in een slotverklaring. Dat alles draagt bij tot een ongedwongen karakter van de gedachtewisseling.

Lahti, een middelgrote stad, ligt aan een van de vele meren in Finland. Het conclaaf vindt er plaats in de Sibeliushal, een geheel uit hout opgetrokken concertgebouw bij de haven. Vrijdagochtend spreken Vanhanen en voorzitter Barroso van de Europese Commissie met vertegenwoordigers van de overkoepelende organisaties van werkgevers en vakbeweging in de EU. Na die sociale top begint de politieke top.

Het agendapunt innovatie is bij uitstek een thema dat past bij het Scandinavische gastland. Dat vervult -met Nokia, de fabrikant van de mobieltjes, als boegbeeld- een voortrekkersrol op het terrein van de technologische vernieuwing. Het ontwikkelde zich na 1990 van een op traditionele leest geschoeide economie tot een moderne kennismaatschappij. Het wil het succesverhaal van die transformatie graag exporteren naar de Europese partners, om toekomstige welvaart en werkgelegenheid in ons werelddeel veilig te stellen.

Bij het hoofdstuk energie draait het om het lopende debat over stappen in de richting van een gemeenschappelijk beleid, ter vervanging van 25 nationale benaderingen. Voorname elementen in dat kader zijn de afhankelijkheid van de importen van elders en waarborgen voor een ongestoorde bevoorrading in dat verband. Het is de bedoeling om bij de onderhandelingen over en het afsluiten van contracten met derden straks als één blok te opereren.

Een van de verkopers van olie en gas komt vrijdagavond op bezoek: Poetin schuift aan voor een werkdiner met de leiders van de EU. Beide partijen zijn gebaat bij goede afspraken over de energieleveranties. Rusland zoekt een afzetmarkt en de Unie heeft behoefte aan waarborgen voor de continuïteit van de aanvoer.

Maar de ontmoeting valt op een ongelukkig moment. Om een goede sfeer aan tafel te bewaren, lijkt behoedzaam manoeuvreren geboden. Een botsing dreigt namelijk als direct gevolg van de moord in Moskou, bijna twee weken terug, op de journaliste Anna Politkovskaja, die de autoriteiten voortdurend kritiseerde met het oog op onder andere de mensenrechtensituatie in Tsjetsjenië. Vanuit het Europees Parlement is er krachtig bij de regeringen op aangedrongen Poetin ernstig te onderhouden over deze gebeurtenis.

De afgelopen jaren vonden meer journalisten in Rusland op gewelddadige wijze de dood. De vrijheid van meningsuiting en de rechtsstaat raken er in verval, klinkt het vanuit het EP. Finland heeft beloofd te eisen dat er een onderzoek start en dat de schuldigen voor de rechter verschijnen. Recente maatregelen vanuit het Kremlin tegen Georgiërs -honderden zijn er het land uitgezet- zorgen trouwens eveneens voor ruis op de lijn.

De Europese regeringschefs praten verder over de illegale immigratie. Spanje ziet zich geconfronteerd met stromen Afrikanen die de Canarische Eilanden proberen te bereiken. Italië kent soortgelijke problemen. Barroso roept op tot onderlinge solidariteit bij de aanpak van dit vraagstuk. Maar de meeste lidstaten zijn weinig toeschietelijk om de financiële lasten of de opvang van vluchtelingen onderling te verdelen en de Unie beschikt op dit vlak niet over de bevoegdheid iets af te dwingen.

In Lahti gaat het over „drie uitdagingen die om een Europees antwoord vragen”, in de bewoordingen van Barroso. Officiële besluiten worden er niet genomen, maar dat hoeft zeker niet te betekenen dat een vrijblijvende sessie als deze weinig nut heeft.