Wat velen wel zal zijn ontgaan, en dat is ook alleszins vergeeflijk, is dat Groot-Brittannië deze maand historisch uitpakt in het kader van de Maand van de Zwarte Geschiedenis. Sinds 1987 vieren onze overzeese buren deze maand om de bijdrage van Afrikaners aan de Engelse geschiedenis voor het voetlicht te halen. Zij hebben het weer van de VS, die een dergelijke maand al sinds 1926 kennen.De redactie van het respectabele tijdschrift New African sprong op de Engelse viering in en belichtte deze maand uitgebreid de „glorieuze erfenis” van Afrika. Het maandblad dist pagina’s lang de hoogtepunten uit het Afrikaanse verleden op. De Afrikanen zouden tijdens de middeleeuwen de grootste stad ter wereld hebben gebouwd, die Bagdad, Caïro en Rome ver achter zich liet. De Zuid-Nigeriaanse stad Erodo zou gedurende de middeleeuwen de omvang van het huidige Londen hebben gehad. Bijna niemand weet dat Sudan meer piramides heeft dan Egypte. Ver voor de komst van de Europeanen bestonden er al belangrijke Afrikaanse beschavingen, wil het blad aantonen.

De redactie schrijft te hopen dat de inhoud van het nummer „ons steun zal geven voor het komende jaar.” De beschrijving van het roemrijke verleden is daarmee ook een offensief tegen een minderwaardigheidsgevoel. Geschiedenis geeft zelfbewustzijn. Ook al gaat het om daden van verre voorouders; we kunnen nog altijd meeliften op hun verworvenheden. Zoals het omgekeerde ook geldt. Duitsers lijden nog steeds onder de erfenis van het naziregime en het christelijke Europa komt nog maar niet zomaar af van de erfenis van de kruistochten en de soms brute kolonisatie.

De Duitse filosoof Friedrich Hegel (1770-1831) beschreef Afrika als „een continent zonder geschiedenis, ook al heeft het een geologische locatie. De mensen leven er in een staat van gedachteloze barbarij, zonder wetten en moraal.” Zoals Hegel zal nauwelijks iemand het meer durven zeggen, maar de gedachte van achterlijkheid is nog altijd niet verdwenen. „Mijn vreugde zal groter zijn”, schrijft de Afrikaanse hoogleraar filosofie Sophie B. Oluwole in New African, „wanneer we als Afrikanen en Nigerianen ons hoofd hoog kunnen houden, ons op de borst kloppen en zeggen: Ik ben een Nigeriaan, een Afrikaan, en ik ben trots op mijn intellectuele erfenis.”

Dat is een interessant verschil met onze omgang met geschiedenis. Als de Nederlandse historische canon ergens niet voor bedoeld is, dan is het wel voor de ontwikkeling van een nationaal zelfbewustzijn, benadrukten de opstellers. Nationale identiteit is voor de commissie-Van Oostrom „in de internationale en interculturele wereld” van vandaag „een bedrieglijk, ja gevaarlijk begrip.” De canon kan een verrijking voor het individu betekenen, maar is niet bedoeld als een redmiddel voor de Nederlandse samenleving.

Dat zijn geen onzinnige kanttekeningen. De Afrikaanse positie is echter een andere dan de westerse. Het aantal vluchtelingen dat vanuit Afrika richting Europa komt, geeft aan dat velen het niet van hun eigen continent verwachten. Europa is voor hen de hemel op aarde. In dat licht is de poging van New African om meer zelfbewustzijn te scheppen haast vanzelfsprekend.

Veel recente ontwikkelingen op het continent kunnen ook moeilijk vrolijk stemmen. De eerste associaties bij Afrika zijn vaak aids, corruptie en coups. Het ophalen van de Afrikaanse geschiedenis is daarom zo gek nog niet. Dit continent biedt veel meer dan de stereotypen die wij ervan hebben.

De Tanzaniaanse oud-president Julius Nyerere moet ooit gezegd hebben: „Van alle zonden die Afrika kan begaan, is de zonde van de wanhoop het onvergeeflijkst.” Een frisse historische duik kan daar goed tegen helpen. Het wachten is op een canon van de Afrikaanse geschiedenis.

Mark Wallet