Sjiieten en soennieten zitten elkaar in Irak steeds op bloedige wijze in de haren. Etnische tegenstellingen zijn nog springlevend. Toen Saddam Hussein aan de macht was, kon iemand ’s nachts redelijk veilig over straat. Dat is voorbij. Moslims maken na de gewraakte uitspraken van paus Benedictus christenen meer en meer tot voorwerp van agressie.Natuurlijk daagde het vraaggesprek van de generaal uit tot reactie. Want zulke woorden gaan binnen een paar uur de wereld rond. Een Britse commandant uit de Golfoorlog van 1991, Patrick Cordingly, viel Dannatt bij. Hij vindt dat Irak de kans moet krijgen voor z’n eigen veiligheid te gaan zorgen. Zo’n reactie heeft de schijn van grootmoedigheid.

Generaal Dannatt staat niet alleen. Onder gepensioneerde Amerikaanse generaals groeit eveneens protest tegen de oorlog in Irak. Ook in die categorie vertelt deze en gene dat de Verenigde Staten -desnoods zoals een hond met de staart tussen de poten- maar beter zo snel mogelijk kunnen vertrekken uit Irak. Zij noemen de oorlog een vergissing.

De Britse premier Blair reageerde tegengesteld. Hij onderstreepte „dat we in Irak zijn op verzoek van de democratisch gekozen regering van het land.” Hij benadrukte dat dit gebeurt onder VN-mandaat. Wie zo redeneert, wekt op z’n minst de schijn tot elke prijs gelijk te willen hebben. Toen de Britten en de Amerikanen in 2003 Irak binnenvielen was er immers geen sprake van een VN-mandaat.

De secretaris-generaal van de VN, Kofi Annan, noemde daarom de aanval van 2003 „illegaal.” Blair is van mening dat hij met zijn deelname aan de inval in Irak het terrorisme in de wereld niet heeft aangewakkerd. Maar dat is discutabel. De westerse interventie in Afghanistan en Irak heeft een aantal in West-Europa verblijvende moslims geradicaliseerd.

Zelfs indien Blair gelijk zou hebben, kan de situatie zich zo ontwikkelen dat het toch beter is te vertrekken. De Britse aanwezigheid zorgt voor toenemende instabiliteit. De Engelsen en de Amerikanen zijn nimmer met gejuich binnengehaald. Dat was heel anders met de geallieerden die Europa in de Tweede Wereldoorlog bevrijdden van het Duitse nationaalsocialisme.

President Bush heeft zich verkeken op de gang van zaken. Hij ging ervan uit dat de meerderheid van de bevolking het met geweld verdrijven van de dictator en het houden van vrije verkiezingen zou toejuichen. Of de oorlog nu een vergissing was of niet: belangrijker is de afweging welke beslissing -op dit moment en op lange termijn- de meeste mensenlevens kost.

Dannatt heeft al spoedig -al of niet onder druk- zijn uitspraken genuanceerd. Zo heet dat althans. Hij spreekt nu tegen dat hij voorstander is van direct terugtrekken. De generaal zei nu „dat we moeten vertrekken als de missie in Irak voltooid is.” Eigenlijk is dat meer dan nuanceren. Het is terugkomen op eerder gesproken woorden. Het is in de gegeven situatie eigenlijk iets anders zeggen.

Toch heeft de generaal er verstandig aan gedaan. Het is gemakkelijk voor mensen om als blijkt dat zij een vergissing hebben begaan, de benen te nemen. Maar Bush en Blair kunnen vanuit moreel oogpunt de knoop op die manier niet meer doorhakken. Wie rommel maakt, moet die ook opruimen. Als de ’bezetters’ zich nu terugtrekken, geven zij Irak over aan een nieuwe dictator of aan de totale zelfvernietiging.