Die waarschuwing uit de Algemene Rekenkamer in een woensdag verschenen rapport. Niettemin vindt een kleine meerderheid in de Tweede Kamer dat Nederland moet doorgaan met de JSF, die de huidige F–16 moet vervangen.De regeringsfracties CDA en VVD en in ieder geval de oppositiepartijen LPF en SGP vinden dat het kabinet in november een contract moet tekenen over de vervolgfase van het miljardenproject. Volgens deze partijen was al bekend dat de JSF–deelname risico’s met zich meebrengt. Bovendien denken zij dat de alternatieven nóg duurder uitpakken. Ook de werkgevers blijven achter de JSF staan.

De linkse oppositie vindt dat Nederland moet stoppen vóór het te laat is. Ze onderstrepen dat het kabinet zijn stelling dat het gevechtsvliegtuig het „beste toestel voor de beste prijs is", niet kan waarmaken. De SP dringt zelfs aan op een parlementaire enquête over het JSF–project. Volgens SP–Kamerlid Krista van Velzen worden de toestellen al jarenlang maandelijks miljoenen euro’s duurder.

Nederland besloot in 2002 om mee te doen met het project. De JSF is een samenwerkingsverband van de Verenigde Staten en acht andere landen, waaronder Nederland. De gedachte is dat het Nederlands bedrijfsleven flink wat opdrachten zal binnenhalen.

Uit het rapport van de Rekenkamer blijkt dat de JSF–kosten in de afgelopen jaren aanzienlijk zijn gestegen vergeleken met eerdere ramingen. Het ministerie van Defensie berekende in 1999 dat het JSF–project Nederland 4,5 miljard euro zou kosten als er 114 vliegtuigen werden afgenomen. Volgens de laatste cijfers bedragen de kosten 14,6 miljard voor 85 toestellen in dertig jaar. Dat bedrag is dus drie keer hoger voor dertig toestellen minder.

Maar volgens staatssecretaris Van der Knaap (Defensie) worden hier appels met peren vergeleken. In die 14,6 miljard euro is ook 9,1 miljard euro aan exploitatiekosten meegeteld. De investering op zich komt uit op 5,5 miljard euro, 1 miljard meer dan aanvankelijk was berekend.

Defensie toonde zich sowieso kritisch over het cijferwerk van de Rekenkamer. Zo wijst het departement erop dat de kostenstijgingen sinds het begin van het project weliswaar 80 procent waren, maar dat Nederland pas in 2002 ging meedoen. Sindsdien stegen de ontwikkelkosten met 30 procent, maar dat bedrag wordt volgens de afspraken door de Amerikanen opgehoest.

De Rekenkamer zette ook vraagtekens bij het voordeel dat het Nederlandse bedrijfsleven heeft van het JSF–project. Tot dusver is er maar voor 250 miljoen euro aan orders binnen, terwijl er voor 640 miljoen was geraamd. Ook dat spreekt Defensie tegen, omdat al 560 miljoen euro aan orders binnen zou zijn.

De werkgeversorganisaties VNO–NCW en FME–CWM (de metaalwerkgevers) reageerden woensdag niet rechtstreeks op het Rekenkamerrapport. Wel wezen zij op twee andere studies die positief uitvallen voor de Nederlandse JSF–deelname.

Zo profiteren volgens het Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling en Ruimtevaart niet alleen de luchtvaart, maar ook andere bedrijfstakken van het JSF–project. Volgens een onderzoek van de Universiteit van Tilburg heeft de Nederlandse industrie door de JSF–deelname uitzicht op een omzet van 5 tot 7 miljard euro.