De actiegroep Wijvertrouwenstemcomputersniet.nl presenteerde donderdag in Den Haag een onderzoek naar stemcomputers van Nedap. Volgens de groep zijn de meeste stemmachines, die op veel plaatsen al jarenlang worden gebruikt, niet beveiligd en daardoor fraudegevoelig. Daardoor valt niet te controleren of de verkiezingen eerlijk zijn verlopen. De actiegroep vindt dat kiezers bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november in het hele land weer met potlood en stembiljet moeten stemmen.Veruit de meeste gemeenten in Nederland maken gebruik van stemmachines van Nedap. De actiegroep heeft de software en de printplaat van een stemcomputer onderzocht en met eigen software getest om te kijken of het mogelijk is er verkiezingsfraude mee te plegen. Dat bleek buitengewoon eenvoudig, stelt de groep. Ook is te herleiden wat iemand heeft gestemd, terwijl de apparaten dit kiesgeheim moeten waarborgen. Een Nedap-stemcomputer zendt namelijk radiosignalen uit, die met een scanner en een TomTom-navigatiesysteem tot op 25 meter zijn op te vangen.

Nedap stelt echter dat stemmachines zoals alles te manipuleren zijn, maar dat ze zijn beveiligd tegen moedwillige manipulatie. „Tegen iedere nieuwe bedreiging worden maatregelen genomen”, verzekert een woordvoerder.

De uitslag van het elektronisch telapparaat van Nedap is volgens het bedrijf ook „veel moeilijker” te manipuleren dan bij papieren verkiezingen. Volgens de fabrikant is het algemeen aanvaard dat het handmatig tellen van veel stembiljetten steeds tot verschillende uitkomsten leidt.

Volgens Wijvertrouwenstemcomputersniet.nl wordt op alle 8000 stemmachines van Nedap dezelfde sleutel gebruikt waarmee het hoofd van een stembureau de verkiezingen opent en sluit. „Het is het meest eenvoudige sleuteltje dat ik heb gezien, het is drie keer niks”, zei sleutelspecialist Barry Wels. Het sleuteltje is op internet te bestellen. Journalisten kregen er een tijdens de persconferentie.

Als minister Atzo Nicolaï (Bestuurlijke Vernieuwing) niet snel adequate maatregelen neemt om ervoor te zorgen dat de verkiezingen eerlijk en controleerbaar kunnen verlopen, spant de groep zoals woensdag al aangekondigd, een kort geding tegen hem aan.

Eind vorige maand zei de minister al dat hij de stemmachines extra laat beveiligen. Ze worden verzegeld, de software krijgt een extra beveiliging en TNO gaat de software controleren. Die maatregelen acht de actiegroep volstrekt onvoldoende. Nicolaï stelde woensdagavond opnieuw dat niemand hoeft te twijfelen aan de betrouwbaarheid van de stemmachines. Er bestaat volgens hem een „zeer geringe kans op fraude”.

De SP in de Tweede Kamer drong donderdag aan op een spoeddebat over de stemmachines. Maar de fractie kreeg daarvoor onvoldoende steun.

Europarlementslid Edith Mastenbroek (PvdA) wil van Brussel weten of stemmachines wel veilig zijn. Mastenbroek wijst erop dat Ierland na een veiligheidsstudie heeft besloten om geen stemcomputers meer te gebruiken. „Je zou toch verwachten dat men binnen Europa ervaringen uitwisselt”, aldus Mastenbroek. „Ik hoop dat de Tweede Kamer zich ook afvraagt waarom wij wel stemcomputers gebruiken die in Ierland zijn afgewezen”.

Burgemeester Ivo Opstelten van Rotterdam deelde donderdag mee dat de loods in de Rotterdamse Waalhaven waar stemmachines staan opgeslagen, een alarmsysteem krijgt dat is aangesloten op de politiemeldkamer. Opstelten antwoordde op vragen van de PvdA in de gemeenteraad dat machines en software gescheiden worden bewaard. Allebei de ruimtes waren tot nu toe slechts beveiligd met sloten.