Wat is het geval? Vorige week brachten drie ondernemers, twee spelontwikkelaars en een consultant het zogenaamde Opvoedingsspel op de markt. Dat ging gepaard met nogal wat pretenties: ouders van kinderen en professionals in het onderwijs, de jeugdzorg of de kinderopvang zouden het spel kunnen gebruiken „om problemen te voorkomen, mogelijke verbeterpunten te ontdekken of meer zelfvertrouwen bij het opvoeden te krijgen.”Dat opvoeden, toch niet het gemakkelijkste werk, met een spel kan worden geleerd. En dan nog wel door ouders, docenten en hulpverleners, drie verschillende doelgroepen. „Het spel is vooral bedoeld om opvoeders binnen gezin, school of instelling op één lijn te krijgen”, zegt medeontwerper Peter Gerrickens. „Zij moeten ontdekken welke uitgangspunten zij met elkaar delen en welke verschillen er eventueel zijn.”

Dat moet u uitleggen.

„Het spel bevat een stapel uitgangspunten als ”Geef aandacht aan elkaar”, of ”Ruim zelf je spullen op”. Spelers kunnen met fiches aangeven welke uitgangspunten zij belangrijk vinden en welke niet. Blijkt er overeenstemming te zijn, dan kunnen spelers het gesprek aangaan over de vraag of zij de gedeelde uitgangspunten ook in praktijk weten te brengen. Zijn er verschillen, dan is het aan de spelers een gesprek te beginnen, zodat er toch overeenkomst ontstaat.”

Leuk om jezelf eens een spiegel voor te houden. Maar als de verhoudingen in een gezin helemaal scheef zijn, verhelp je dat toch niet met zo’n spel?
„Dat klopt, in zoverre dat ouders het initiatief soms uit handen moeten geven aan hulpverleners. Maar ook zij kunnen wel degelijk iets aan dit spel hebben, bijvoorbeeld als ze op een begrijpelijke manier duidelijk moeten maken hoe belangrijk het is dat bepaalde uitgangspunten door beide opvoeders worden gedeeld.”

Spel (II)
Opvoeden en conflictsituaties bespreekbaar maken met een spel is inderdaad geen gemeengoed, erkent Gerrickens. „Maar in de testfase hebben professionals uitvoerig met het spel gewerkt. Daaruit is naar voren gekomen dat het zelfs verbeterpunten kan blootleggen in gezinnen waarvan de ouders dachten dat alles goed liep.”

Gerrickens denkt aan een gezin van vier personen: een vader en een moeder met een zoontje van 13 en een dochter van 10. „Zij waren het spel aan het uitproberen toen het uitgangspunt ”Gebruik geen lichamelijk geweld” ter sprake kwam. Het zoontje van 13 gaf met zijn fiches aan dat daar volgens hem nog aan gewerkt moest worden. Hij zei: „Soms wordt mijn moeder kwaad en sleurt ze me zomaar naar de gang.”

De oplossing was dat moeder en zoon niet naast maar tegenover elkaar moesten zitten. Haar kwaadheid werd zo eerder en beter zichtbaar, zodat het kind sneller kon reageren en het minder vaak tot uitbarstingen kwam.”

Ranglijst
De held van vandaag is de schlemiel van morgen. Vorige week gold dat voor het Ikazia Ziekenhuis Rotterdam. Eerst was er goed nieuws: weekblad Elsevier riep de instelling uit tot een van de vijf beste Nederlandse ziekenhuizen. Slechts vier inrichtingen, allemaal groter dan het Ikazia, moest het ziekenhuis voor laten gaan.

Minister Hoogervorst (Volksgezondheid) bedierf echter het feestje. In een brief aan de Tweede Kamer schreef hij zes ziekenhuizen op de vingers te moeten tikken, omdat ze tegen de regels in nog geen afzonderlijke cliëntenraad hadden geïnstalleerd. Een ervan was het Ikazia.

Kan een ziekenhuis goed zijn en toch geen cliëntenraad hebben? Ja, zegt hoofd ambulante zorg van het Rotterdamse ziekenhuis Ikazia J. Aman uit volle overtuiging. „Dat kan.”

De oplossing van het raadsel blijkt vrij eenvoudig: het Ikazia houdt niet van „allerlei aparte clubjes” en laat de vertegenwoordiger van patiëntenorganisaties daardoor rechtstreeks meepraten in de stuurgroep kwaliteitsbeleid van het ziekenhuis. „De besluitvorming”, zo zegt Aman, „loopt daardoor sneller. Iedereen die over een beslissing moet meepraten, zit in één keer bij elkaar.”

Niet uitgesloten is dat Hoogervorst binnenkort rapporteert dat in het ziekenhuis evenmin een aparte klachtencommissie is te vinden. „Met medeweten van de inspectie geldt daarvoor dezelfde constructie”, zegt Aman.