Pyotr Goncharov . De verheviging van het conflict in het zuiden van Afghanistan, bijna vijf jaar na de verdrijving van de taliban, heeft de vraag opgeroepen of de internationale coalitie wel in staat is de situatie onder controle te houden. Nu zal de NAVO bijna een sleutelrol moeten spelen om de stabiliteit in het zuiden van Afghanistan te waarborgen. Maar wat staat de NAVO daar te wachten?

De zuidelijke en oostelijke Afghaanse provincies zorgen traditioneel voor instabiliteit in het hele land. Ze grenzen aan het gebied van de Pashtunstammen in buurland Pakistan, het toevluchtsoord van al-Qaida- en talibancommando’s.

Nu zal de wereldgemeenschap hard moeten werken om de situatie op te lossen, en dat is verre van gemakkelijk. De afwezigheid van economische verbetering, de grootschalige werkloosheid en voortgaande afname van de levensstandaard moedigen de lokale bevolking nauwelijks aan om de internationale coalitie te helpen de taliban te bevechten.

Het is te vroeg om hulp te verwachten van het Afghaans Nationaal Leger (ANA). Dat wordt nog steeds gevormd, en het moreel van de soldaten laat veel te wensen over, hoewel die hoger ingeschat wordt dan die van de politie en andere ordehandhavingsstructuren. Het zegt voldoende dat een kwart van het ANA-personeel deserteerde tijdens een recente operatie in de zuidelijke provincie Helmand.

Gevoelig
Bovendien, de situatie met de taliban ligt heel gevoelig. Verreweg de meesten van hen zijn Pashtun uit de zuidelijke en oostelijke provincies. Het zijn dezelfde Afghanen, en gezien de traditionele langdurige en wijdverbreide connecties tussen stammen zou het naïef zijn te geloven dat ze niet de sympathie van de lokale bevolking genieten. Dat is waarom de Afghaanse president Hamid Karzai een uitgebalanceerde politiek ten opzichte van de taliban nastreeft, daarmee pogend hen naar de kant van de staat over te halen. Hard en compromisloos gebruik van geweld is niet gerechtvaardigd. Afghanistan heeft al slechte ervaringen opgedaan tijdens de Saurrevolutie en de aanwezigheid van de Sovjets. Uiteindelijk resulteerde dat in een burgeroorlog.

De huidige situatie is niet veel beter. De internationale coalitie zal haar uiterste best moeten doen om het vertrouwen van de lokale bevolking te winnen. De NAVO zal niet alleen al-Qaida en de taliban moeten bevechten, maar ook stabiliteit en veiligheid in de provincie moeten waarborgen voordat de zogenaamde provinciale reconstructieteams aan hun werk zullen kunnen beginnen. Daarom, als de Canadese, Britse en Nederlandse troepen in samenwerking met kleine VS-eenheden controle verwerven over het zuiden van Afghanistan, zal het probleem van de stabiliteit en de veiligheid van het land grotendeels opgelost zijn.

Opiumproductie
Het bestrijden van drugshandel moet apart genoemd worden. Volgens het VN-kantoor voor drugs en criminaliteit UNODC is het gebied in Afghanistan dat ingezaaid werd met papaver dit jaar met 59 procent toegenomen (165.000 hectare, tegen 100 hectare vorig jaar), terwijl de totale opiumoogst 6100 ton zal zijn. De drugs die hiervan gemaakt worden, gaan overwegend naar Europa. Zuid-Afghanistan is een van de belangrijkste gebieden voor de opiumproductie.

Op het moment is het bestrijden van drugshandel deel van de NAVO-missie. Men zegt dat de winst uit de drugshandel gebruikt wordt om de taliban te ondersteunen. Dat is zeker waar. Maar de veldheren die in naam aan de kant van de staat staan, zijn de belangrijkste consumenten van opiaten.

Toch vormen de boeren het grootste probleem. Zolang zij verstoken zijn van andere middelen om in hun levensonderhoud te voorzien, zal het bijzonder moeilijk zijn om de verbouwing van opium uit te bannen. Deze taak zal jaren in beslag nemen. Helmand en Kandahar, waar de Canadese, Britse en Nederlandse strijdkrachten worden ingezet, zijn altijd de grootste opiumverbouwende gebieden geweest. Daarnaast heeft Kandahar een effectief netwerk van banken die de drugshandel steunen.

De Afghaanse autoriteiten kunnen de illegale drugshandel niet zelf bestrijden - noch economisch, noch met geweld. Eind vorig jaar namen ze een nieuwe wet aan over het tegengaan van drugsproductie en zetten ze een heel ministerie op voor dat doel, maar het was alles tevergeefs. Begin juli dit jaar gaf de Afghaanse regering haar onmacht om de illegale productie van drugs te bestrijden toe.

Aan de andere kant, de experimentele betrokkenheid van de ISAF-missie bij de vernietiging van opiumvelden en chemische laboratoria leverde in 2005 niet het gewenste effect op, maar zorgde slechts voor spanning in de relatie met de lokale bevolking.

De NAVO zal slechts dán in staat zijn de situatie in Zuid-Afghanistan ten goede te veranderen als alle genoemde problemen worden opgelost.

De auteur is expert op het gebied van politieke en militaire vraagstukken in Afghanistan, Iran en Centraal-Azië, voormalig staflid van de belangrijkste adviseur van het Sovjetleger en verbonden aan het Afghaanse ministerie van Defensie. Hij bracht veertien jaar in Afghanistan door.