De hypotheekrenteaftrek kost de schatkist nu 14 miljard euro per jaar. In het model dat het CPB voorstelt zou dat de helft worden. De overheid zou de extra inkomsten moeten gebruiken om de belasting op arbeid te verlagen.In het bestaande systeem mag een huizenbezitter de rente die hij over zijn hypotheekschuld betaalt, aftrekken van zijn belastbaar inkomen. Het gaat daarbij om maximaal 52 procent, het toptarief in de belastingen.

In het model van het Centraal Planbureau verdwijnt de mogelijkheid de rente af te trekken. In plaats daarvan mag de woningeigenaar zijn hypotheekschuld aftrekken tegen een tarief van 1,2 procent. Daar staat tegenover dat hij een heffing van 0,5 procent moet betalen over de waarde van zijn huis. Het huidige huurwaardeforfait (een belasting op woningbezit) verdwijnt. Ook de overdrachtsbelasting die iemand bij de aankoop van een huis moet betalen, wordt geschrapt.

Het model zorgt volgens het CPB voor een welvaartswinst van 1 miljard euro per jaar. De werkgelegenheid zal met 15.000 arbeidsplaatsen toenemen. De huizenprijzen dalen met 4 tot 14 procent. Dat is gunstig voor wie een huis wil aanschaffen, maar ongunstig voor wie er al een heeft.

Het nieuwe systeem zou volgens het CPB alleen moeten worden ingevoerd voor nieuwe gevallen en voor mensen die hun huis verkopen en een ander huis kopen. De inkomenseffecten zijn dan wat kleiner.

De variant van het CPB gaat aanzienlijk verder dan voorstellen van PvdA, SP, GroenLinks en ChristenUnie om de hypotheekrenteaftrek aan banden te leggen. Die komen erop neer dat de rente slechts tegen een lager belastingtarief mag worden afgetrokken. Het CPB spreekt geen waardeoordeel uit over deze voorstellen.