Islamitische scholen liggen voortdurend onder vuur. Ze zouden slecht onderwijs geven, niet bijdragen aan de integratie van allochtonen en haat zaaien onder hun leerlingen. In het maatschappelijk debat zijn het vooral seculiere liberalen die hun vurige pijlen op moslimscholen afschieten.De Groningse pedagoog prof. dr. Wilna Meijer deed onderzoek naar de vraag of er in Nederland eigenlijk wel plaats is voor moslimscholen. Haar boek ”Traditie en toekomst van het islamitisch onderwijs”, woensdagmiddag in Rotterdam gepresenteerd, ontstond uit „ergernis” over het islamdebat zoals dat tot nu toe in Nederland is gevoerd. „Dat debat gaat uit van de valse tegenstelling dat je behoort tot het moderne Westen óf tot de orthodoxe islam. En het debat over integratie beperkt zich tot de vraag: hoe kunnen we moslims zo snel mogelijk in de verlichting laten stappen? Die vraag roept een tegenreactie op van moslims die juist willen terugkeren tot de pure islam. Als wetenschapper stoort mij dit allemaal.”

Meijer beschrijft in haar boek dat er drie grote onderzoeken naar het islamitisch onderwijs zijn geweest: door de Onderwijsraad, de Binnenlandse Veiligheidsdienst en de Onderwijsinspectie. „Alle onderzoeken tonen aan dat islamitisch onderwijs in doorsnee geen beletsel is voor de integratie van allochtonen. Toch hebben deze onderzoeken geen rol van betekenis gespeeld in het maatschappelijk debat. Er worden wel eens elementen uit aangehaald die van pas komen, maar de hoofdconclusie wordt genegeerd.”

Intussen is het debat over de islam „almaar grimmiger” geworden, aldus Meijer. Ze hekelt de wederzijdse beeldvorming. „Zowel in het vrije Westen als in de moslimwereld doemen clichés en karikaturen over elkaar op. Mijn boek wil voorzien in een beter inzicht. In Nederland weten we domweg te weinig van de islam. Het heeft mij jaren van studie gekost om mijn onkunde op dit gebied enigszins weg te werken.”

Na haar onderzoek is Meijer tot de conclusie gekomen dat er geen reden is om islamitische scholen in een moderne, westerse samenleving als ondenkbaar of onwenselijk te zien. „De tijd van eenkennigheid is voorbij. Islamitische scholen zijn legitiem, maar moeten, net als alle andere scholen, hun leerlingen aanzetten tot kritisch nadenken. Goed onderwijs prikkelt de nieuwsgierigheid, wekt interesse en verbreedt de blik. Dat geldt ook voor islamitische scholen. Ik verwijs graag naar het inspirerende werk van moderne moslimgeleerden als Abu Zayd en Rahman. Ze zijn gepokt en gemazeld in de intellectuele traditie van de islam en richten zich bij de uitleg van de Koran voortdurend op de zeggingskracht van het boek voor de lezers van nu.”

Goed islamitisch onderwijs heeft volgens Meijer een corrigerende werking op de opvoeding van moslimjongeren. „Thuis draait het vaak om vaste gedragsregels van wat moet en niet mag. Via internet maken jongeren kennis met een knip- en plakislam waarbij voortdurend dezelfde, radicale Koranteksten worden gerecycled. Juist in zo’n situatie is het belangrijk dat moslimjongeren op school kritisch leren nadenken. Vragen, vragen en nog eens vragen, ook over de eigen religie. Met elkaar de bronnen bestuderen en zoeken naar hun betekenis voor nu. Dat moet het klimaat op school stempelen.”

Geldt dat ook voor orthodoxe christenen?
„Absoluut. Of zij aan die kritische zelfreflectie toekomen, kan ik niet beoordelen. Maar misschien moeten sommige christenen zich mijn boodschap aantrekken.”

Is het niet een beetje arrogant te eisen van religieuze mensen dat ze kritisch met hun eigen heilige boeken omgaan?
„Nee, zolang je maar respecteert en accepteert dat mensen geloven. Er zijn mensen die zeggen dat wij als weldenkende westerlingen van na de verlichting niet meer kúnnen geloven, tenzij we voor dom uitgemaakt willen worden. Zo ver ga ik niet.”