Joris Luyendijk, voormalig Midden-Oostencorrespondent voor de NOS en NRC Handelsblad en auteur van het onlangs verschenen boek ”Het zijn net mensen. Beelden uit het Midden-Oosten”, vertelde woensdag in een stampvolle zaal van het Rotterdamse stadhuis voor het Nederlands Genootschap Internationale Zaken (NGIZ) over zijn desillusionerende ervaringen als journalist in de Arabische wereld.Naar het idee van Luyendijk geven de media een „gefilterd, vervormd, gemanipuleerd en partijdig beeld” van het Midden-Oosten. „De media tonen slechts een beperkt deel van de werkelijkheid. Als er zich op de Dam in Amsterdam een schietpartij voordoet, zie je er toch de volgende dag gewoon weer mensen lopen. Wij weten dat vuurgevechten op de Dam niet dagelijks plaatsvinden, maar we weten dat niet van het Midden-Oosten. Zo lijkt het alsof er daar dagelijks overal aanslagen worden gepleegd, omdat alleen wat afwijkt van het normale het nieuws haalt.”

Wat wel in beeld komt, is vaak een manipulatie van de werkelijkheid. Luyendijk: „Het Westen was sterk geschokt door de crisis over de Deense spotprenten. Het Journaal toonde beelden van woedende demonstranten. In de Arabische dictaturen leven echter geen vrije burgers, we kúnnen niet weten of we echt kwade moslims gezien hebben of huurlingen van de geheime dienst. Navraag doen is onmogelijk, want mensen zeggen niets omdat ze dan opgepakt kunnen worden. Ook al hoor je iets, bijvoorbeeld over een corrupte ziekenhuisdirectie, dan weet je nog niet hoe wijdverspreid corruptie is omdat er in een dictatuur geen statistieken voorhanden zijn.”

Luyendijk benadrukt dat „Israël de enige democratie in het Midden-Oosten is, een van de redenen waarom het vaak in het nieuws is. Er zijn zo’n twintig landen die nog meer slachtoffers maken dan Israël. Rusland doodt meer Tsjetsjenen dan Israël Palestijnen, maar Rusland schiet journalisten ook dood, dus haalt Tsjetsjenië nauwelijks het nieuws. Israëls wandaden praat ik niet goed, maar het beeld dat Israël zeer moorddadig is valt, statistisch gezien dan, wel mee.”

Israël heeft volgens de oud-correspondent de technische middelen om alle Palestijnen weg te jagen. Zijn technologische superioriteit kan het echter nooit verzilveren, want overal zijn camera’s. Media verslaan nooit onafhankelijk de werkelijkheid, maar beïnvloeden die. Dictaturen weigeren wel vaker visa om zo de media te ontlopen.

De vroegere Midden-Oostencorrespondent noemt het een farce dat journalisten onpartijdig zijn. „Welke invalshoek je ook hebt, hij is nooit neutraal. Onze troepenmacht in Uruzgan noemen de media een opbouwmissie. Als je dat etiket daarop plakt is het altijd ónlogisch dat Afghanen protesteren en lógisch dat Nederlanders daar mensen doodschieten. Als Israël zegt dat het de „terroristische infrastructuur” van Hezbollah wil vernietigen, klinkt dat heel legitiem. Totdat je kijkt wat ze met die term bedoelen. Dan blijken er ook wegen en fabrieken bij te horen.”

Volgens Luyendijk hebben het Amerikaanse leger en Israël goede voorlichters en de Palestijnen niet. „Na een Palestijnse zelfmoordaanslag in Israël loop je als journalist bij wijze van spreken tegen de perswoordvoerders op. Als bijvoorbeeld echter het „nederzettingenbeleid geïntensiveerd” wordt, een fonkelende term voor afpakken van Palestijns land, zijn diezelfde woordvoerders opeens onvindbaar.”

„Het tv-programma NOVA had laatst een interview met Israëls ex-ministerpresident Benjamin Netanyahu. NOVA had dat aangeboden gekregen. Palestijnse woordvoerders komen nauwelijks op het scherm. Die kunnen niet in enkele minuten een vlot verhaal houden met mooie quotes. Als journalist zit je in een lastig parket. Je wilt presteren en als jij niet op zo’n mooi aanbod ingaat, dan doet een collega van een andere krant dat wel.”

Willen mensen eigenlijk wel de waarheid weten? Luyendijk: „De veel meer genuanceerde NRC heeft maar een kwart van het aantal lezers van De Telegraaf. Mensen hebben liever een spannend verhaal.”