Herhaling is helaas niet te voorkomen, maar met een goed waarschuwingssysteem en een ruimtelijke herinrichting kan het leed in de toekomst wel flink worden verzacht.Over de oorzaak van de stijging van het water in met name de rivieren in Oost-Suriname en de Boven-Suriname zijn de meeste deskundigen het wel eens. Als gevolg van extreme regenval kwam het waterniveau 10 tot 12 meter hoger te liggen dan normaal. In een gemiddeld regenseizoen stijgt het water zo’n 7 meter.

Meer dan honderd dorpen kwamen deels of vrijwel geheel onder water te staan, duizenden mensen moesten worden geëvacueerd. In totaal werden bijna 30.000 mensen door de wateroverlast getroffen, de schade loopt in de vele tientallen miljoenen euro’s.

Voedselpakketten
Veertig jaar geleden heeft zich ook al eens zo’n forse stijging van het waterpeil voorgedaan, maar de gevolgen waren toen een stuk minder dramatisch. De getroffen gebieden waren destijds minder bevolkt en bovendien stonden de huizen niet zo dicht langs de oevers als nu.

De belangrijkste vraag die leeft is: hoe nu verder? Vooralsnog is het ergste leed geleden en zorgt de overheid ervoor dat de bewoners die voedselpakketten nodig hebben omdat hun landbouwgronden en bronnen van inkomsten verloren zijn gegaan, hier tot zeker het einde van het jaar op kunnen rekenen. Ondertussen zal naar een oplossing moeten worden gezocht om herhaling te voorkomen.

Minister Ivan Fernald van Defensie meent dat er aan essentiële veranderingen in de ruimtelijke ordening niet valt te ontkomen. „We zullen een bestemmingsplan opstellen waarin is opgenomen dat vooral huizen en scholen niet meer zo dicht langs rivieroevers worden gebouwd. Maar dat zal pas in de laatste fase van de hulpactie en wederopbouw worden bepaald. Alles zal in samenspraak met de lokale bevolking gebeuren.

Er moet worden uitgedacht hoe dorpsgemeenschappen kunnen worden samengevoegd, waarbij alle noodzakelijke faciliteiten zoals scholen en gemeenschapsruimten binnen handbereik liggen. En op zo’n manier dat er tussen de verschillende stammen of families geen problemen ontstaan.”

Dorpsinrichting
In veel dorpen legt men zich erbij neer dat de woongemeenschappen aangepast zullen moeten worden, om omvangrijke problemen zoals in mei in de toekomst te voorkomen. Van de voor het binnenland traditionele dorpsinrichting zal volledig moeten worden afgeweken. Maar wat nu eerst nodig is, is een waarschuwingssysteem waarbij de verschillende dorpen langs de rivier elkaar op de hoogte houden van de waterstand en de hoeveelheid regen die wordt gemeten.

„Als er 50 kilometer stroomopwaarts 200 millimeter regen valt, dan moeten dorpen stroomafwaarts dat bijtijds weten”, zegt een beleidsmedewerker van het ministerie van Regionale Ontwikkeling. „Op basis van hun eigen kennis en ervaring weten ze daar dan hoeveel de rivier in een bepaald tijdsbestek zou kunnen gaan stijgen.

Het moet niet zo moeilijk zijn om daar een eenvoudig systeem voor te bedenken. De realisatie is natuurlijk wat complexer, omdat in ieder dorp mensen bekend moeten worden gemaakt met de werking hiervan. Er zijn echter voldoende mensen gemotiveerd om zich die kennis eigen te maken. Want een herhaling van de watersnood wil niemand meer.”

Herinrichting of concentratie van bestaande dorpen vergt volgens de ambtenaar veel voorbereiding en tijd. „Dat moet ook in goed overleg met de plaatselijke bevolking zelf gebeuren. Het zal nog ten minste een jaar duren voor we daartoe de eerste stappen kunnen nemen, maar ieder uitgewerkt plan is nu al welkom.”

Toerisme
Een voorbeeld van hoe herinrichting moet geschieden, is inmiddels in Oost-Suriname te vinden. Met hulp van de Nederlandse stichting Sabanapeti is langs de Tapanahonyrivier reeds een eerste aanzet gegeven om tot clustering te komen. Twee dorpen breken daar met de traditie om vlak langs de rivier te bouwen. Met een schenking van 50.000 euro van de gemeenten Amsterdam en Utrecht is reeds een aanvang gemaakt met de bouw van onder meer tien woningen en de opzet van een kleine houtzagerij.

Vooral het toerisme heeft als gevolg van de ramp een forse klap te verwerken gekregen. Bij touroperators regende het de afgelopen maanden annuleringen van toeristen vanuit vooral Nederland.

Dat werd mede veroorzaakt door het feit dat president Ronald Venetiaan vorige week pas de noodtoestand voor het getroffen ophief, die aanleiding was voor het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken om een negatief reisadvies voor het binnenland te hanteren. De toerismesector is hierdoor volgens eigen berekeningen minimaal 10 miljoen euro aan inkomsten misgelopen.