Video van oud gereformeerde maaltijd
UTRECHT - Eerst zien, dan geloven. Met dat motto opent het Utrechtse museum Catharijneconvent deze week na een ingrijpende verbouwing zijn deuren.
Directeur Guus van den Hout presenteerde dinsdag het vernieuwde museum Catharijneconvent tijdens een persbijeenkomst. Een vraag uit de zaal of het museum ook andere religies behandelt, beantwoordde hij ontkennend. „Anders worden we een algemeen godsdienstmuseum en gaan we collega’s in het vaarwater zitten. We willen niet terug naar de verzuiling, maar wel het christendom centraal blijven stellen. Dat is sterk genoeg. Wel maken we hier en daar uitstapjes naar de islam en het hindoeïsme.” Bij de uitleg van de doop bijvoorbeeld kunnen bezoekers tegelijk kennismaken met de inwijdingsrituelen van jodendom, hindoeïsme en islam.Het museum is gehuisvest in een voormalig klooster. Ter gelegenheid van de heropening heeft kunstenaar Marc Mulders een glas-in-loodraam ontworpen, ”De apocalyps”. Het raam biedt, aldus Van den Hout, „enerzijds bevrediging aan mensen die een snelle sensatie zoeken. Maar de lol in het leven is ook dat je dieper tot dingen kunt doordringen. Daarom zijn er ook allerlei dingen en gebeurtenissen in verwerkt, zoals de aanslagen in Londen en Madrid, en sommige objecten uit het museum.”
De Schatkamer, een voormalige kloosterkelder, is helemaal zwart geschilderd. Het rooms-katholieke en protestantse liturgisch vaatwerk is in een mystiek paarse gloed gehuld. Er zijn gouden en zilveren topstukken te zien, van middeleeuwse tot hedendaagse. Van den Hout is zichtbaar trots op de „ongelooflijk rijke verzameling. Het beste wat in Nederland op dit gebied te vinden is”.
Avondmaalsgerei, prachtig geborduurde misgewaden, devotiekastjes met kruisbeelden, fragmenten van glas-in-loodramen. En het jubileumgeschenk dat Abraham Kuyper kreeg aangeboden bij het 25-jarig bestaan van het dagblad De Standaard: op een zwart marmeren zuil staat de Nederlandse maagd met een vaandel waarop staat: ”Onze hulpe is den name des Heeren”.
In de Refter, de voormalige eetzaal van de kloosterlingen, worden middeleeuwse meesterwerken getoond. Het fraaie Theodosiusaltaar, in het oude museum ergens weggestopt, is voor 60.000 euro gerestaureerd, en staat nu op een prominente plaats te pronken. Via een tiptoetssysteem kunnen bezoekers meer informatie over het object opzoeken.
In de drie kloostergangen wordt de geschiedenis van het christendom verteld, van de eerste zendelingen tot het heden. Uit de aard der zaak is het rooms-katholieke verleden ruimer bedeeld dan het protestantse, dat ’slechts’ 500 jaar telt. Wie benieuwd is naar het kostuum van de christelijke gereformeerde dominee P. A. Lanting (1836-1915), kan het hier bezichtigen.
In de computer kun je kennismaken met de „doolhof” aan afscheidingen die in de negentiende eeuw ontstond. Klik je op een kerkverband, dan verschijnt informatie erover, en video-fragmenten. Hoe gaat er het er aan toe tijdens een oud gereformeerde maaltijd?
Het ”Rondje christendom” moet in een uur te doen zijn, zegt Van den Hout. Neem je de bankjes met videofragmenten en digitale uitleg mee -„voor degenen die meer willen”- dan ben je zo’n drie uur bezig.
Het feit dat veel mensen de Bijbelse geschiedenissen en de achtergronden van het christelijk geloof niet meer kennen, stempelt de nieuwe exposities. Zo geeft de jeugdpresentatie ”Feest! Weet wat je viert” uitleg bij Kerst en Pasen, maar ook bij sinterklaas, carnaval en Halloween. Kinderen kunnen opzoeken welke heilige bij hun verjaardag hoort. Via de façade van een kroketautomaat leren ze wat er gegeten wordt met het joodse paasfeest en het offerfeest van de islam.
Ook kunnen ze in een aparte ruimte een spel doen met een vliegend engeltje. De vermenging van het heilige met hedendaags entertainment zal bepaalde groepen christenen niet aanstaan. Ook de openingsfilm, op zichzelf fantastisch multimediaal, laat wel erg nadrukkelijk ongelovigen aan het woord.
Van den Hout verantwoordt dit door te verwijzen naar de geseculariseerde samenleving van nu. „Iedereen moet zich hier thuis voelen. We willen geen zieltjes winnen. En we willen ook niet dat mensen gelijk al met de introductiefilm afgeschrikt worden.”
De officiële opening van museum Catharijneconvent heeft donderdag plaats. James Kennedy, hoogleraar contemporaine geschiedenis aan de Vrije Universiteit, zal dan een rede uitspreken. De opening zou worden bijgewoond door prinses Margriet. Zij heeft echter afgezegd wegens het overlijden van een zwager, liet de Rijksvoorlichtingsdienst dinsdag weten. Vrijdag gaat het museum open voor het publiek.