Verschillende wetenschappers en ervaringen in de VS hebben aangetoond dat jongeren veelal niet beter worden van opsluiten in kampen en vooral dat ze daar de verkeerde dingen leren. De argumenten tegen de jongerenwerkkampen voor discipline en arbeidsethos zal ik hier niet allemaal herhalen. Hier wil ik vooral aangeven wat mijn persoonlijke antipathie tegen kampen is.Systemen die werken met straffen en opsluiten leiden tot een wij-zijgevoel. Ik ga uit van het positieve in de mens en vooral bij jongeren. Natuurlijk moeten echte criminelen opgesloten worden, maar jongeren verdienen altijd een kans.

Elke strijd win je door je tegenstander te geven wat hij het liefste wil. Tijdens al mijn gesprekken met autochtone en allochtone probleemjongeren en jeugdcriminelen is mij telkens weer gebleken dat zij, wat dat betreft, niet van een ander verschillen. Zij willen uiteindelijk een baan of een opleiding, een vriendin of een vriend, een stukje geborgenheid in een solidaire en vriendelijke samenleving.

Is dat nou zo moeilijk te realiseren? De winst zou zeer groot zijn. Vanuit financieel oogpunt: het worden uiteindelijk gewone belastingbetalers, in plaats van geldverslindende probleemjongeren. Vanuit sociaal perspectief: het worden in de samenleving geïntegreerde verpleegsters, trambestuurders en politieagenten in plaats van autoruitintikkende drugsverslaafden. Het gaat om jongeren die in de maatschappij terugkeren vanuit een justitiële jeugdinrichting of weer op school aan de slag moeten na hun tijd in een time-outvoorziening, of om kinderen op een zmok-school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen.

Het gaat echter ook om niets ontberende kinderen van ouders die geen tijd en aandacht hebben voor hun kroost. Zij allen kunnen de aantrekkingskracht van het criminele en vaak lucratieve bestaan ervaren als ze zelf niet sterk genoeg in hun schoenen staan. Zij ervaren ook de aanzuigende werking van schijnbaar op ideologische gronden gebaseerde groeperingen. Daar heerst een vorm van betrokkenheid en geborgenheid die onder hun omstandigheden tot de verbeelding kan spreken.

Maatschappelijke betrokkenheid
Het is noodzakelijk bij het oplossen van het integratievraagstuk en het bestrijden van de jeugdcriminaliteit de jongere zelf centraal te stellen. Nu is opvoeden primair de taak van de ouders. Een gebruiksaanwijzing is evenwel niet voorhanden en een fors aantal ouders is gewoon niet in staat kinderen op een verantwoorde manier op te voeden. De overheid heeft daarom ook een taak. Die taak is overigens niet altijd helder en de meningen over de opvoedkundige taak van de overheid verschillen per politieke partij.

Ik hoop dat iedereen het er over eens is dat het vergroten van de maatschappelijke betrokkenheid van jongeren een positief effect heeft op de samenleving. Bovendien lijkt mij de sociale integratie van jongeren in onze samenleving gebaat bij het vergroten van hun kennis. De economische integratie en het wennen aan zelfstandigheid en verantwoordelijkheid gedijen uitstekend onder het genot van een baan. Onder die condities zullen huisvestingsproblemen van overlast gevende hangjongeren tot het verleden behoren. Ze zitten immers op school of hebben een baan. Het resultaat is maatschappelijke betrokkenheid en respect voor elkaar in een solidaire en vriendelijke maatschappij. Het resultaat van het bieden van kansen is dat beide partijen winnen in een strijd die niet behoort te bestaan.

De auteur is oud-staatssecretaris van Financiën en in 2004 door het kabinet aangesteld als commissaris jeugd- en jongerenbeleid.