De in de Verenigde Staten wonende Oost-Europa-deskundige schreef eerder “Radio Hilversum in de Tweede Wereldoorlog” en “Van pantsersvuist tot pantservest”. Verkijk ergert zich bijzonder aan de wijze waarop de Nederlanders ten tijde van de Tweede Wereldoorlog tegenwoordig zo gemakkelijk als laf worden bestempeld. Volgens Verkijk waren er bij voorbeeld in principe onderduikadressen genoeg.

Hij becijferde dat 330.000 tot 450.000 mensen enige tijd een Joodse onderduiker in huis hadden. Het gaat dan om 110.000 tot 150.000 adressen, want Verkijk schat het gemiddelde huishouden op drie mensen. Veel meer mensen zouden ertoe bereid zijn geweest een onderduiker te nemen, maar de communicatie tussen mensen die wilden onderduiken en mensen die onderdak wilden verlenen, verliep vaak niet goed genoeg. Dat was geen onwil, schrijft Verkijk, maar een gevolg van de omstandigheden. Ook waren lang niet alle Joden bereid onder te duiken, bijvoorbeeld omdat familie al op transport was gezet.

Geen onderzoek
Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) schat desgevraagd dat er ongeveer 100.000 onderduikadressen zijn geweest. In dat geval zouden er volgens het NIOD, dat de gezinnen op vier mensen stelt, ook inderdaad zo’n 400.000 mensen bij het verlenen van onderduik betrokken zijn geweest. Dit alles blijft enigszins nattevingerwerk, aldus het instituut, doordat er kort na de oorlog geen onderzoek naar is gedaan en dat dit nu niet meer mogelijk is.

Verkijk is blij met de redelijk overeenkomstige schatting van het NIOD, maar ook verrast. „Die cijfers zijn nog nooit eerder gepubliceerd!"

Verkijk zegt dat het in zijn boek niet echt om de cijfers gaat. „Ik wil alleen duidelijk maken dat de Nederlanders niet allemaal van die grijze muizen waren. Er waren allerlei vormen van verzet en alleen al je radio niet inleveren betekende heel wat als je je realiseert wat de sancties waren!" Het boek wordt uitgegeven door Aspekt in Soesterberg.