Op het hoogste punt van Vézelay staat de Sainte-Madeleinebasiliek, voor veel pelgrims het startpunt van hun bedevaart naar het Spaanse Santiago de Compostella. Hier geen weelderigheid, maar eenvoud en soberheid. De talrijke scènes op kapitelen en timpanen vertellen verhalen. Over Christus en de apostelen, en over heiligen.In het stadje zelf wonen maar 492 mensen. Toch is het druk op de Rue St.-Étienne, de hoofdstraat die leidt naar de basiliek. Vooral toeristen, want pelgrims nemen een andere route. Zij beklimmen de ”eeuwige heuvel” via de Porte Neuve.

Protestantisme
Aan de Rue St.-Étienne staat ook het geboortehuis van Théodore de Bèze, nummer 47. Hier kwam hij op 24 juni 1519 ter wereld, als zevende kind van de Franse edelman Pierre de Bèze. Lang bleef Théodore niet in Vézelay. Toen hij drie jaar was nam oom Nicholas, lid van het Franse parlement, hem mee naar Parijs om hem daar verder op te voeden. Zijn moeder, die kort daarop op 32-jarige leeftijd overleed, zag hem nooit meer terug.

Veel sporen van De Bèze (Beza in het Latijn) zijn er in het huis niet meer te vinden. Een galerie verkoopt er moderne kunst en in twee kamers zijn antiquarische boeken te koop. Vooral geschriften van kerkvaders, maar ook gebedenboeken en Bijbelverklaringen. Er is ook een plankje ”protestantisme”.

De achterste kamer kijkt uit op de binnenplaats van het vijftiende-eeuwse pand. Een houten galerij met glas in lood verbindt de linkerkant van het huis met een woontoren, een van de hoogste in de stad. De bovenste ruimte kijkt uit over roodbruine daken van Vézelay en de beboste heuvels van de Morvan. Onder het huis loopt een heel netwerk van kamers.

Makelaar
Het pand is particulier bezit en staat sinds juni 2005 te koop. De Parijse makelaar Patrice Besse, gespecialiseerd in kastelen en historische huizen, regelt de verkoop. Het gebouw moet tussen de 850.000 en de 1,2 miljoen euro opbrengen, maar een koper is nog niet gevonden.

De vorig jaar opgerichte Vereniging Théodore de Bèze, gevestigd in Auxerre, is daar blij mee. Ze wil graag het geboortehuis gebruiken om er exposities te houden over het leven van de reformator, maar heeft zelf onvoldoende financiële middelen voor de aanschaf ervan. Wél staat het huis sinds 1992 op de Franse monumentenlijst, waardoor de eigenaar verplicht is het in de oorspronkelijke staat te behouden. „De Bèze speelde een belangrijke rol tijdens het begin van de Reformatie in Frankrijk”, luidde het oordeel van monumentenzorg.

Vlak bij de basiliek, voorbij de Rue de Théodore de Bèze -niet meer dan een nauw straatje-, staat nog een protestantse kerk. Een gemeente is er allang niet meer. Sinds de herroeping van het Edict van Nantes door Lodewijk XIV in 1685 is er voor het protestantisme geen plaats meer in Vézelay.