Ondertussen heeft het Indonesische leger, het fundament waar de dictatuur van de afgezette generaal Suharto op rustte, weer aan invloed gewonnen. De vier jaar sinds het omverwerpen van het bewind van Suharto zijn chaotisch verlopen, de armoede is enorm en de corruptie schrikt investeerders af, die het land zo hard nodig heeft. Verder wordt de archipel van 13.000 eilanden en 210 miljoen inwoners verscheurd door etnische en religieuze conflicten.

De schuchtere Megawati, dochter van de charismatische onafhankelijkheidsleider Sukarno, geniet aanzienlijke steun, zo blijkt uit een recente peiling. Maar veel Indonesiërs betwijfelen of zij de redder van het land is en zien niets in haar nauwe banden met het leger.

„De staat van dienst van Megawati toont aan dat zij geen enkel politiek concept heeft, dat de toekomst van het land haar niets kan schelen en dat het haar alleen gaat om het sluiten van deals waardoor zij politiek kan overleven”, zegt Arief Budiman, die Indonesische studies doceert aan de University of Melbourne in Australië.

Een jaar geleden nam Megawati het presidentschap over van Abdurrachman Wahid, de eerste vrij gekozen Indonesische leider, die door het parlement werd afgezet wegens incompetentie. Critici zeggen dat Megawati de pogingen van Wahid om de democratie te versterken overboord heeft gegooid toen zij een informele coalitie aanging met de partij van Suharto en de top van de strijdkrachten. Die groepen waren behulpzaam bij het afzetten van Wahid. „In plaats van de militairen naar de kazerne te verwijzen, heeft ze de generaals teruggebracht in het centrum van de politieke macht”, aldus Budiman.

Sinds het aantreden van Megawati heeft de nationale munt aan waarde gewonnen en is de inflatie gedaald tot onder de 10 procent. Maar de groei, die in 2000 nog 5 procent bedroeg, is afgenomen. „Dat komt door internationale effecten”, stelt Mahendra Siregar, een regeringseconoom. De regering is relatief optimistisch over het behalen van een groei van tussen de 4,5 en de 6 procent in 2003 en het opheffen van het tekort in 2004, aldus Siregar.

Megawati was de eerste buitenlandse leider die de Amerikaanse president George Bush bezocht na de aanslagen van 11 september. Als onderdeel van de Amerikaanse strijd tegen de terreur, wist zij extra gelden in Washington los te krijgen.

Washington ziet Indonesië als een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen het islamitische extremisme, en het leger als garantie voor de stabiliteit. Het Witte Huis hecht daarom groot belang aan het herstel van de militaire banden met Indonesië, die werden verbroken na het brute legeroptreden in Oost-Timor.

Vrijdag nam een commissie van de Amerikaanse Senaat een amendement aan voor herstel van de banden. Het voorstel moet nog door het voltallige Congres worden aangenomen, maar Indonesische mensenrechtengroepen hebben al hun verontwaardiging uitgesproken over de stap.

„Jakarta heeft heel goed gebruikgemaakt van de Amerikaanse ambivalentie over de Indonesische mensenrechtensituatie in relatie tot de strijd tegen de terreur”, aldus Budiman. Hij stelde dat Megawati de strijdkrachten publiekelijk heeft geïnstrueerd de mensenrechten opzij te zetten in de strijd tegen opstandelingen in Aceh (Atjeh) en West-Papoea.

Washington heeft honderden miljoenen dollars aan economische en militaire hulp toegezegd. Het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank hebben zich bij die initiatieven aangesloten met grote leningen, ondanks waarschuwingen dat corrupte functionarissen er met een groot deel van het geld vandoor gaan.

Een functionaris van een internationale financiële organisatie klaagde anoniem dat haar organisatie onder druk gezet wordt om zinloze projecten te financieren, waarbij soms wel 40 procent van de gelden wordt gestolen.

Indonesië betaalt voor dergelijke praktijken een hoge prijs: volgens berekeningen van de centrale bank daalden de buitenlandse investeringen de eerste vijf maanden van 2002 met 60 procent.

In december heeft Megawati haar eigen echtgenoot, een zakenman die naar verluidt actief wil worden op de lucratieve energiemarkt, met een groep ministers naar China gestuurd voor onderhandelingen over een gasdeal ter waarde van miljarden.

„Wat betreft democratie en hervormingen is Megawati een ramp”, zo vat Jeffrey Winters, Indonesië-kenner aan de Amerikaanse Northwestern University, het eerste ambtsjaar van Megawati samen.