Terrorisme–experts menen dat het donderdag in Londen verijdelde terreurplan de trekken vertoont van een samenzwering door Al–Qaida, en dat het de langverwachte opvolger had kunnen zijn van de aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten, zeker gezien het naderende vijfjarig ’jubileum’ van de gebeurtenis.De Britse politie heeft 24 verdachten gearresteerd, het land verkeert in opperste staat van paraatheid en wereldwijd zijn honderden vluchten geannuleerd.

‘Wat betreft schaal was het plan waarschijnlijk bedoeld om een nieuwe 11 september te worden’, zegt Jean–Charles Brisard, een Franse privé–detective die samenwerkt met advocaten van veel van de slachtoffers van de aanslagen van 11 september. ‘Het ging om hetzelfde gereedschap, dezelfde transportmiddelen en soortgelijke apparatuur.’

Rohan Gunaratna, een terrorisme–expert van het Instituut voor Defensie en Strategische Studies in Singapore, zegt dat alles wat tot nu toe bekend is over de samenzwering wijst op betrokkenheid van de terreurorganisatie van Osama bin Laden. ‘Het is het handelsmerk van Al–Qaida om gecoördineerde, gelijktijdige aanslagen te plegen, en het domein van de luchtvaart is haar welbekend’, zegt hij.

Ook FBI–directeur Robert Mueller zei donderdag dat de plannen alle kenmerken vertonen van een Al–Qaidacomplot. Volgens de Amerikaanse minister van binnenlandse veiligheid Michael Chertoff was het plan geraffineerd, waren er veel mensen bij betrokken en had het internationale reikwijdte.

Er zijn de afgelopen jaren wereldwijd tientallen aanslagen voorkomen, maar in een enkel geval werden terreurplannen niet verijdeld. Zo kwamen bij zelfmoordaanslagen op 7 juli 2005 in Londen 52 mensen om, vielen er 58 doden bij zelfmoordaanslagen in Istanbul in 2003. Op Bali vonden 202 mensen de dood bij aanslagen in 2002. Moslimextremisten doodden 191 mensen in Madrid op 11 maart 2004 en bliezen zichzelf enkele dagen later op toen de politie hen insloot.

Hoewel de oproep van Al–Qaida voor een wereldwijde jihad (heilige oorlog) duidelijk de inspiratiebron was voor deze aanslagen, is er geen direct bewijs dat Bin Laden of de tweede man van de organisatie, Ayman al–Zawahri, van tevoren op de hoogte waren, hielpen bij de planning of financiële of logistieke steun verleenden aan de uitvoerders.

Dat de terreurgroep er vooralsnog niet in is geslaagd de op 11 september 2001 aangerichte verwoestingen te evenaren heeft geleid tot speculaties dat Al–Qaida is verzwakt nu dankzij de inspanningen van de inlichtingen– en veiligheidsdiensten Bin Laden noodgedwongen is ondergedoken en veel van zijn handlangers zijn opgepakt.

Veel experts menen echter dat dit een gevaarlijke veronderstelling is.

Het vliegtuigenplan had alles in zich om de aanslagen van de afgelopen jaren te doen verbleken, en honderden, misschien zelfs duizenden slachtoffers te maken. Ook lijkt het erop dat er een grondiger planning aan vooraf is gegaan en dat er veel meer expertise bij is komen kijken.

Antiterrorisme–eenheden van de inlichtingendiensten volgden de vermoedelijke terroristen al maanden, en verrichtten arrestaties in en even buiten Londen en in Birmingham. De Britse politie zei donderdag dat de meeste verdachten ‘van eigen bodem’ zijn.

Terreurdeskundige Magnus Ranstorp van het Zweedse Centrum voor Asymmetrische Dreiging Studies heeft veel onderzoek gedaan naar de pogingen van Al–Qaida om rekruten te werven in Europa. Hij meent dat het zeer goed mogelijk is dat de verijdelde aanslagen ‘de grote knaller’ hadden moeten worden waarbij 11 september zou verbleken.

Hij waarschuwt sceptici de omvang van de verijdelde aanslagen niet te onderschatten. ‘Dit was ernstig. De politie heeft geen reden om politiek te bedrijven. Ik denk dat we zeer serieus moeten nemen wat ze zeggen.’

Andrea Nativi, een onderzoeker aan het Militaire Centrum voor Strategische Studies in Rome, beaamt dat de samenzwering in Londen in haar ambities veel weg heeft van de aanslagen op 11 september en dat ze van een heel andere orde was dan andere recente aanslagen. ‘In vergelijking hiermee lijken de aanslagen op de metro van Londen kinderspel’, zegt hij.

Volgens Rodolfo Mendoza van de Filipijnse inlichtingendienst wilden de samenzweerders te werk gaan zoals Al–Qaida dat in het verleden wel heeft gedaan, en hij kan het weten. Mendoza was in 1995 betrokken bij het voorkomen van een plan van Al–Qaidameesterbrein Ramzi Yousef waarbij vloeibare explosieven zouden worden gebruikt om een tiental vliegtuigen op weg naar bestemmingen in de VS zoals Los Angeles, San Francisco, Honolulu en New York, op te blazen boven de Stille Oceaan.

Net als Al–Qaida er tien jaar over heeft gedaan om het World Trade Center op te blazen, met een eerste poging in 1993, om daarna in 2001 op rampzalige wijze in haar opzet te slagen, laat dit plan om passagiersvliegtuigen op te blazen zien dat de groep vasthoudend is, zegt Mendoza. ‘Deze mensen zijn geobsedeerd. Ze zullen keer op keer proberen hun missie te volbrengen.’