„Dit moet een nachtmerrie voor de hulporganisatie zijn.” Zo reageert beleidsmedewerker Dicky Nieuwenhuis van Woord en Daad op het nieuws van de overval op vier Nederlandse jongeren en hun begeleider dinsdag in het Midden-Amerikaanse Honduras.Bandieten dwongen twee auto’s tot stilstand, mishandelden de slachtoffers en beroofden hen van hun persoonlijke bezittingen. De vier maakten deel uit van een groep van twaalf christelijke jongeren die in het kader van een uitwisselingsreis voor ontwikkelingswerk drie weken in Honduras zouden verblijven, op initiatief van onder meer hulporganisatie ICCO. Donderdag keerde de groep vervroegd naar Nederland terug.

Jongeren moeten beseffen dat een verblijf in ontwikkelingslanden gevaren met zich meebrengt, zegt Nieuwenhuis. „Natuurlijk kun je in Nederland ook worden overvallen, maar in derdewereldlanden is de situatie extremer. In wijken met armoede zijn de omstandigheden anders dan in een mooie Nederlandse winkelstraat. Door armoede is er een grotere kans op criminaliteit, zoals beroving.”

Binnenkort vertrekken tien christelijke leerlingen -vijf van het Amersfoortse Van Lodensteincollege en vijf van het Ichthus College in Veenendaal- namens Woord en Daad voor een reis naar India. Ze bezoeken diverse projecten van de hulporganisatie.

Voorbereiding is van groot belang, zegt Nieuwenhuis. „Op de scholen zijn jongeren geselecteerd. Tijdens de gesprekken zijn ze flink doorgezaagd. Iemand moet wel een stabiele persoonlijkheid hebben. Niet iedereen kan het aan om van dichtbij met grote armoede te worden geconfronteerd.”

Jongeren krijgen op voorlichtingsbijeenkomsten tal van tips om risicovolle situaties het hoofd te kunnen bieden. „Dan gaat het om vragen als: Wat doe je als je op straat wordt aangesproken? Moet je geld aan bedelaars geven?”

Goede contacten met de lokale bevolking zijn van wezenlijk belang, benadrukt Nieuwenhuis. „Ooit had een van onze collega’s in een dorp iemand aangereden. Daarop bedreigden de dorpsbewoners die collega. Dat was geen fijne situatie. De chauffeur, iemand uit die cultuur, ging in onderhandeling met de bewoners en wist de zaak op te lossen.”

Voordat jongeren worden uitgezonden, moet er een actuele veiligheidsanalyse van het desbetreffende land voorhanden zijn, zegt directeur Hans Brüning van de interkerkelijke ontwikkelingsorganisatie ICCO. „Wij verzorgen zo’n 600 uitzendingen per jaar. Niemand gaat de deur uit voordat er goede informatie over de veiligheidssituatie beschikbaar is.” Eenmaal ter plekke is het zaak om dagelijks de situatie in de gaten te houden. Waarbij hulp van de lokale partnerorganisatie onontbeerlijk is. „In Honduras weet de Hondurees het beste hoe het ervoor staat.”

Ook directeur Els Nijman van de christelijke hulporganisatie World Servants, die met name jongeren een aantal weken bij bouwprojecten in ontwikkelingslanden begeleidt, onderstreept het belang van goede contacten met lokale partnerorganisaties. „Die kennen de veiligheidssituatie in een land het best. Hun voorschriften zijn bindend.” Gulden regel is dat de jongeren nooit alleen activiteiten buiten de deur moeten ondernemen. „Niet lopend, niet per brommertje, niet per fiets.”

Een groep mensen van World Servants in het Zuid-Amerikaanse Ecuador werd vorige week zaterdag geconfronteerd met geweld. Bandieten probeerden de touringcar waarin ze zaten tot staan te brengen, waarbij ze kogels afvuurden. De chauffeur slaagde erin door te rijden, waardoor het incident met een sisser afliep. De schrik zit er wel flink in.

In landen als Colombia is het extra oppassen geblazen. Ooit was in een van de sloppenwijken een groep van World Servants getuige van een gewapend conflict tussen de politie en een drugsbende.

Nijman is er niet gerust op dat elke hulpverleningsorganisatie voldoende werk maakt van het veiligheidsbeleid. „Sinds vorig jaar kunnen jongeren subsidie krijgen voor ontwikkelingshulpreizen naar onder meer derdewereldlanden. Onervaren organisaties springen daarop in en sturen jongeren op pad. Je kunt je afvragen of die organisaties voldoende letten op de veiligheidssituatie ter plekke.”