Jos Meekel noemt het voorbeeld een klassieker. „Een werknemer mag businessclass vliegen. Hij koopt voor dat bedrag echter twee economyclass tickets en neemt vervolgens zijn vrouw mee. Of een nieuwe vriendin, dat maken we ook mee.”Meekel is operationeel directeur van Hoffmann Bedrijfsrecherche. De speurneuzen uit Almere bedienen 6000 klanten en voeren zo’n 1000 onderzoeken per jaar uit. Van handschriftanalyse tot het oplossen van zwendel.

De tickettruc is een voorbeeld van vals declareren, de meest voorkomende vorm van stelen van de baas. „Het komt ook voor dat personeelsleden willekeurige bonnetjes bijvoegen of handgeschreven bedragen veranderen.”

Apparatuur ontvreemden en ongevraagd koffie en wc-papier meenemen maken de fraudetop-drie compleet. „Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat 6 procent van de totale jaarwinst weglekt door fraude. In Nederland gaan we uit van een schadebedrag van 2,8 miljard euro per jaar, exclusief de verzekeringsfraude.”

Wie een melkcupje achterhoudt is nog geen crimineel, geeft Meekel toe. „Het zegt wel iets over de cultuur. Dikwijls vindt het personeel het bijna gewoon om pennen, kopieerpapier en suikerklontjes mee te nemen naar huis.”

De redenen om bedrijfseigendommen te ontvreemden zijn divers. „Meestal gaat het om het geld. Om financiële gaten te dichten of simpelweg om te graaien. Sommigen stelen voor de fun, anderen handelen uit prestige. Deze laatste groep wil laten zien waar de zwakke plekken in de organisatie zitten. Samengevat gaat het om poen, pret of prestige.”

Voorkomen van diefstal is simpel, aldus Meekel. „Een baas moet zich afvragen hoe hij met zijn personeel omgaat. Geeft hij wel eens een complimentje? Dat klinkt zweverig, maar het helpt wel. Verder is het goed om vertrouwen te hebben, maar heldere regeltjes zijn ook prima. Ten slotte moeten leidinggevenden het goede voorbeeld geven, de cultuur zegt alles.”

Ondanks alle maatregelen moet Meekel concluderen dat het probleem toeneemt. „De bedragen worden hoger. Opvallend is dat steeds vaker ook hogere functionarissen, zoals leden van de raad van bestuur, buiten hun boekje gaan.”

Als er vermoedens van fraude zijn, komt een bureau als Hoffmann in beeld. „Fraude roept veel emoties op. Wij kijken juist naar feiten en omstandigheden.”

De collega’s van Meekel komen niet binnen met zonnebril en gleufhoed. „De betrokkenen zitten gewoon bij ons aan tafel. Bedenk dat we omgaan met doorsnee burgers.” Slechts in een enkel geval liggen de rechercheurs in de bosjes. Tactisch opstellen, heet dat in vakjargon.

Meekel schudt de sappige verhalen niet zomaar uit zijn mouw. „Het zijn vaak pijnlijke zaken. Denk bijvoorbeeld aan een vader die steelt om zijn verslaafde zoon aan drugs te kunnen helpen.”

Om één voorval kan hij wel lachen. „We hebben eens een boekhouder ontmaskerd. Hij boekte regelmatig geld naar zijn eigen rekening en bracht dit in de administratie ten laste van de kruisposten. Dat viel niet direct op, omdat op deze kruisposten grote bedragen stonden om garantiebetalingen te kunnen doen. Het idee voor deze werkwijze had hij opgedaan door het lezen van ons blad met recherchetips. Zijn aanpak was niet zo slim.”