Met een feestelijke vertoning vierden de Noord-Koreaanse en de Chinese leiders deze week in Pyongyang hun 45-jarige vriendschap. Maar in werkelijkheid staat de relatie onder zware druk. De Noord-Koreaanse rakettests van 4 juli zorgden voor een crisissfeer in de regio. Japan, waarop de langeafstandsraket Taepodong 2 gericht was, sprak al over een preventieve aanval en wil een herziening van de wapenbeperkingen die het na de Tweede Wereldoorlog opgelegd kreeg. Als lid van de Veiligheidsraad eist Japan bovendien sancties tegen Noord-Korea. Het kan daarbij op steun rekenen van de VS en Groot-Brittannië.Japans aartsrivaal China stelt echter dat sancties alleen maar voor toenemende onrust in de regio zullen zorgen, en mogelijk zelfs tot een militair conflict kunnen leiden. Daarom willen de Chinezen liever een verklaring van afkeuring, zonder verdere consequenties. Rusland steunt deze optie.

Ondertussen probeert China via diplomatie de Noord-Koreaanse leider Kim Jong Il af te brengen van zijn dreigementen van een „totale oorlog.” Al een week lang verblijft een hoge Chinese delegatie, onder leiding van vicepremier Hui Liangyu, in Pyongyang. Maar de pogingen om de Noord-Koreaanse regering te laten afzien van verdere rakettests en weer deel te laten nemen aan het internationale ontwapeningsoverleg hebben nog geen resultaat opgeleverd.

De regering in Peking zit tussen twee vuren. Internationaal is er veel prestige te winnen als iets bereikt wordt bij het onberekenbare regime van Kim Jong Il. Maar China hoopt niet op de val van de stalinistische buurstaat. Het rijk van Kim Jong Il vormt een ideale buffer tegen de Amerikaanse invloedssfeer in Zuid-Korea. Daarnaast zou een implosie van het regime betekenen dat miljoenen straatarme en hongerige Noord-Koreanen China binnenstromen. Nu al stuurt Peking jaarlijks vele vluchtelingen die de grensrivier de Yalu overgestoken zijn subiet terug naar huis als ongewenste economische vluchteling. Politiek asiel is uitgesloten.

Peking steunt het regime van Kim Jong Il zowel politiek als economisch. De economie van Noord-Korea stelt weinig voor. Op de grote industrieterreinen zijn maar weinig schoorstenen die roken en in de straten van Pyongyang zijn de trottoirs opengebroken voor volkstuintjes, om maar aan eten te komen. De 23 miljoen inwoners zijn vooral afhankelijk van Zuid-Koreaanse en Chinese hulp.

Desondanks is er geld voor de ontwikkeling van kernwapens en rakettechnologie en niet te vergeten voor de luxe behoeften van de partijtop. Noord-Korea financiert dat met de handel in nepsigaretten, vals geld en drugs. Dit illegale circuit heeft volgens analisten nauwe banden met misdaadbendes in China.

De VS hebben die geldstroom eind vorige jaar ingedamd, wat de reden voor de Noord-Koreanen was om uit het ontwapeningsoverleg te stappen. Nu oefent Washington druk uit op China om politiek als bruggenbouwer te dienen. Als Noord- Korea’s bevriende buurstaat en sterkste bondgenoot is China de perfecte bemiddelaar. Bovendien financiert China zowel het Amerikaanse overheidstekort als het bewind in Pyongyang.

China neemt deze sleutelpositie graag op zich. Het heeft de ambitie om de nieuwe regionale grootmacht te worden, ten koste van Japan. Maar het lijkt er nog niet op dat de Chinese diplomatie in Noord-Korea vruchten afwerpt. En internationaal lijkt de resolute taal van Japan de meeste handen op elkaar te krijgen. Als volwaardig lid van de G-8 hoopt Japan dit weekeinde in Sint-Petersburg al een beslissing te kunnen forceren. Mochten de andere landen, met name Rusland, zich achter de Japanse resolutie scharen, dan koopt China weinig voor zijn vetostem in de Veiligheidsraad. In dat geval zijn de internationale politieke ambities van Hu Jintao even in de ijskast gezet.