Daarmee wordt Gates’ stichting veruit het rijkste liefdadigheidsfonds ter wereld, met een vermogen van ongeveer 60 miljard dollar. Waar gaat al dat geld naartoe? „Dat geld gaat nergens heen, het wordt belegd en uit de opbrengst van die beleggingen betalen zulke stichtingen of fondsen hun bijdragen aan goede doelen”, aldus Stephen Greggor van de organisatie Charity Navigator, die de activiteiten van filantropische instellingen in de VS bijhoudt.Is liefdadigheid niet iets uit de tijd dat er nog geen sociaal systeem was? „Niet in Amerika, waar wij niet zo’n uitgebreid sociaal netwerk en subsidiesysteem kennen als bij jullie in Europa. Daar staat tegenover dat geven aan liefdadigheids- of nuttige doelen hier traditie is. John D. Rockefeller gaf van zijn eerste zuurverdiende centen al 5 tot 10 procent aan liefdadigheid, en toen was hij nog lang niet de rijkste man ter wereld”, aldus Greggor.

Bill Gates, tegenwoordig de rijkste man ter wereld, en zijn vrouw Melinda runnen al geruime tijd een stichting die zich wereldwijd vooral concentreert op projecten ter verbetering van onderwijs en volksgezondheid. Het paar werd op dit pad gezet door moeder Mary Gates, die in 1994 overleed aan kanker, kort nadat Bill en Melinda trouwden. Ter gelegenheid van hun huwelijk kreeg het tweetal een brief van moeder Gates. Het epistel eindigde aldus: „Van degenen aan wie veel wordt gegeven, wordt veel verwacht.”

Warren Buffett schenkt in de loop van de komende jaren 31 miljard dollar aan de Bill en Melinda Gates Stichting. Zijn drie kinderen (Howard, Susie en Peter) krijgen elk 1 miljard voor hun eigen stichtingen en er gaan enkele miljarden naar de stichting die Buffett een aantal jaren geleden met zijn (inmiddels overleden) vrouw Susan creëerde. Gates, Buffett en niet te vergeten de succesvolle Afro-Amerikaanse media- en zakenvrouw Oprah Winfrey zijn betrekkelijke nieuwkomers op het gebied van de filantropie.

Men vindt in deze sector stichtingen met bekende namen zoals Rockefeller, Ford, Carnegie en Hearst. En tal van andere namen waarvan men buiten Amerika zelden gehoord heeft. „Door de combinatie van de vermogens van Gates en Buffett ontstaat er een geheel nieuwe dimensie in de filantropie”, schreef The New York Times. Stephen Greggor vindt dit overdreven. „De 60 miljard dollar van de nieuwe Gates Stichting zal over enige tijd jaarlijks misschien 3 à 4 miljard dollar opbrengen. Dat is veel geld, maar nog geen 2 procent van de ruim 260 miljard dollar die vorig jaar in de VS aan liefdadigheid werd besteed. Dat is een respectabel bedrag, dat ieder jaar nog groeit”, aldus Greggor.

Filantropie, een prachtig instituut volgens velen. Er leven echter ook reserves. „Aan wie zijn de liefdadigheidsinstellingen verantwoording verschuldigd? Deels aan de overheid natuurlijk, die fiscale voordelen garandeert. Maar kijk eens wat er bij het Rode Kruis gebeurde. Dat vereist toch nauwkeuriger toezicht”, aldus Rick Cohen van het Center for Responsive Philanthropy. Hij refereert aan de wijdverbreide misstanden binnen het Amerikaanse Rode Kruis die aan het licht kwamen na de hulpverlening aan de slachtoffers van de orkanen Katrina en Rita vorig jaar.

De problematiek ligt daar iets anders volgens senator Charles Grassley, voorzitter van de commissie financiën van de Senaat. „Het Rode Kruis werkt met bijdragen van individuele Amerikanen. De organisatie is tegenover hen verplicht om verantwoordelijk met hun geld om te gaan. Gates, Buffett en andere grote filantropen geven echter hun éígen geld uit. Ik zie hier geen rol voor de overheid”, aldus Grassley. Een laatste kritische kanttekening komt van Rick Cohen: „Filantropie is mooi, maar wij moeten oppassen dat niet de indruk ontstaat dat de filantropie automatisch bijspringt als de overheid tekortschiet. Dat zou sommige politici goed uitkomen, maar dat is beslist niet de bedoeling van liefdadigheid.”