Alleen een kruisje om vaders nek
UTRECHT - Levensgrote portretten van priester Antoine Bodar, CU-voorman André Rouvoet en majoor Bosshardt. Hedendaagse christelijke leiders zien er gewoon uit, bijna onopvallend. Ook het gezin van de oud-katholieke bisschop Wirix-Speetjens toont alledaags. Alleen het kruisje om vaders nek verraadt dat het hier om een geestelijke gaat.
Het Museum Catharijneconvent in Utrecht wordt begin september officieel heropend na een periode van bouwkundige aanpassingen en het vernieuwen van de vaste presentaties. Tot die tijd is de tentoonstelling ”De God van Nederland - hedendaagse fotografie” te zien. Aan de hand van de thema’s ”gezagsdragers en voorgangers”, ”plaatsen voor geloofsbeoefening”, ”geloofsgemeenschappen” en ”christelijke symbolen en attributen” geven de foto’s een beeld van „christelijke geloofsbeleving” in Nederland.Subculturen
Relirockers, emo’s, communicanten. Christelijk Nederland kent verschillende groepen en subculturen. Door representanten bij elkaar te zetten en die op eenzelfde manier te fotograferen, ontstaat van iedere groep een herkenbaar -maar ook stereotiep- beeld. Daar zijn de ouderlingen uit Urk, handen op de rug, strak in het zwarte pak. De vrijwilligers: oudere dames in vest, die iedereen herkent als de collectanten die aan de deur komen. En natuurlijk de ”juffers” uit Rotterdam, reformatorische meisjes met kleding in collegestijl.
De foto’s van christelijke symbolen, vormgegeven in stillevens, doen wat gekunsteld aan. Een lamp in de vorm van een aureool, een opengeslagen doos van een elektronische Bijbel. Sommige stillevens zijn op het blasfemische af. Een spijkerbroek in kruisvorm gevouwen of een kruis van pepermuntjes: déze symboliek staat mijlenver af van de werkelijke betekenis van het kruis van Christus.
Dat protestanten en rooms-katholieken heel verschillend omgaan met verbeelding, blijkt uit de fotoserie ”plaatsen voor geloofsbeleving”. Waar protestantse denominaties het beeld als cultusobject afwijzen, gaat de verbeelding in het rooms-katholicisme zelfs zo ver dat een verschijning de aanleiding kan zijn tot samenkomsten en vereringen. De zeventiende-eeuwse Amsterdamse Westerkerk is vooral sober, terwijl de rooms-katholieke Nicolaaskerk -eveneens in Amsterdam- overvloedig is voorzien van afbeeldingen en gouden decoraties.
Christendom
In samenwerking met het Catharijneconvent bracht dagblad Trouw het afgelopen jaar een serie artikelen met foto’s over christendom in Nederland. Ook die zijn te zien in een van de zalen van het museum. Afleveringen over reformatorische jongerenavonden, kloosterweekenden, catechese en protestantse huisrituelen, maar ook de veertigdagentijd, de koster en de eerste heilige communie.
Jeugdkerk Cross Vision in Drachten huist in de kelder van een scholengemeenschap, zo blijkt uit een van de afleveringen. „Jeugdkerk, dat is precies goed”, zegt een vaste bezoekster. „Een kerk met een orgel, dat is niks voor de jeugd. Hier heb je geen saaie liedjes, en maar een klein stukje uit de Bijbel, net genoeg.”
Een afbeelding laat zien dat de oud-katholieken zijn begonnen met het beleggen van diensten in het middeleeuwse kerkje in Jorwerd. Voor het eerst sinds de Reformatie, ruim 400 jaar geleden, klinkt weer het ”Kyrie eleison” (Heere, ontferm U). En er kringelt wierook omhoog.
De tentoonstelling ”De God van Nederland - hedendaagse fotografie” is tot 1 oktober te zien in Museum Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38 in Utrecht. Informatie: 030-2313835 en www.catharijneconvent.nl.
