Dat staat in de Rapportage gehandicapten 2002 die het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) woensdag heeft gepubliceerd. Nederland telt anderhalf miljoen zelfstandig wonende mensen met ernstige of matige lichamelijke beperkingen. Daarnaast zijn er ruim 100.000 mensen met een verstandelijke handicap. In het rapport schetst het SCP een beeld van hun maatschappelijke positie.

Het inkomen van gehandicapten is lager dan van anderen. Iemand met een ernstig lichamelijke handicap heeft jaarlijks bruto gemiddeld 3000 euro minder inkomen dan een niet-gehandicapte. Vaak hebben gehandicapten ook nog extra ziektekosten. Bijna een kwart heeft geen geld om aan sociale activiteiten deel te nemen. Ook de slechte toegankelijkheid van openbare gebouwen en problemen met aangepast vervoer belemmeren gehandicapten in hun sociale leven.

Van de 15- tot 64-jarigen met een lichamelijke beperking verricht maar 38 procent betaald werk. Onder alle 15- tot 64-jarigen is dat 61 procent. De afgelopen tien jaar zijn er allerlei wettelijke regelingen gekomen om de arbeidsdeelname van gehandicapten te vergroten. Maar die hebben tot nu toe teleurstellend weinig resultaat opgeleverd, aldus het SCP.

Via de Wet reïntegratie arbeidsgehandicapten werden in anderhalf jaar tijd van de doelgroep van een miljoen personen maar 17.000 mensen aan een baan geholpen. In diezelfde periode vonden 65.000 arbeidsgehandicapten op eigen kracht werk, veelal bij de oude werkgever.

De meeste volwassenen met een verstandelijke handicap, die niet in een instelling verblijven, werken in een sociale werkplaats of brengen de dag door in een centrum voor dagbesteding. Verstandelijk gehandicapten hebben meestal maar een klein sociaal netwerk. Wanneer zij iets willen ondernemen, zijn zij afhankelijk van familie of begeleiders van het huis waar zij wonen. Zij nemen zelden deel aan openbare sociale activiteiten. Van sociale integratie is dan ook nauwelijks sprake, aldus het SCP. De trend om verstandelijk gehandicapten steeds vaker in gewone woonwijken te huisvesten, doet daar niets aan af.

Volgens de Chronisch Zieken- en Gehandicaptenraad Nederland (CG-Raad) hebben gehandicapten veel minder kans op de arbeidsmarkt omdat de scholingsmogelijkheden te wensen overlaten. Een voorstel om de ouders van gehandicapte kinderen een eigen budget te geven om speciale voorzieningen op reguliere scholen te bekostigen, het zogeheten ”rugzakje”, werd onlangs door de Eerste Kamer op de lange baan geschoven. Het wordt pas behandeld als er een nieuw kabinet is. De CG-Raad wil dat die regeling zo spoedig mogelijk wordt ingevoerd. „Dit is de kern van het probleem”, aldus de raad. „Gehandicapten verdienen veel minder omdat ze, door gebrek aan goede scholing, met een achterstand op de arbeidsmarkt komen.”

De Commissie Arbeidsgehandicapten en Werk (CAW) betreurt het dat alle inspanningen tot nu toe niet het nodige effect hebben gehad. Zij verwacht ook niet dat door de plannen van het nieuwe kabinet deze situatie verbetert. „Door een grote groep werknemers met gezondheidsproblemen de toegang tot de WAO te ontzeggen, wordt enkel een verschuiving naar de bijstand bewerkstelligd en zullen ongetwijfeld de kosten van de gezondheidszorg toenemen”, aldus A. Westerlaken, voorzitter van de CAW.