Opdrachten van het hoofdkwartier in het Duitse Ramstein moeten via een commandant in Kaapverdië naar de tientallen deelnemende schepen, vliegtuigen en anderen. „Maar dit is Afrika hè: er valt wel eens een generator uit of er is een misverstand over de tijdzone”, zei luitenant–kolonel Jelle Bode van de Nederlandse luchtmacht woensdag.
Bode is tijdens de grote oefening commandant van het vliegveld in Sal, het grootste op de Kaapverdische eilanden. Voor elk probleem is tot dusver een oplossing gevonden, verzekerde hij. „Gelukkig hebben we onze gsm’s nog naast de geheime apparatuur.” Bode merkte op dat zulk soort problemen altijd opduiken bij oefeningen op afgelegen oorden.
De zogeheten NATO Response Force (NRF) koos juist om dit soort aspecten voor een oefening van anderhalve maaand met allerlei onderdelen, voordat de eenheid in oktober snel inzetbaar wordt voor rampen en rellen overal ter wereld.
Bovendien is het zinvol om een evacuatie te oefenen op het Kaapverdische vulkaaneiland Fogo. „De dreiging van een vulkaanuitbarsting is een realistische zorg van de bewoners van Fogo”, aldus een NAVO–woordvoerder. De ontruiming staat op het programma voor vrijdag.
De eerste Amerikaanse F–16’s en de eigen NAVO–Awacs kwamen al begin deze maand aan op de Kaapverdische eilanden. Eind mei vertrok een schip met de tenten uit Rotterdam. Bijna twee weken waren nodig om alle kampementen op te bouwen. Dat is vrij lang. „Maar het is hier dan ook een klein vliegveld: met alle F–16’s, Italiaanse helikopters en een enkel passagierstoestel is het gauw vol”, aldus Bode.
Terwijl een F–16 met donderend geraas opstijgt van het vliegveld in Sal, meldt een NAVO–woordvoerder dat het bondgenootschap zo min mogelijk schade wil toebrengen aan de Portugese oud–kolonie. De NRF brengt in principe alles zelf mee, zelfs een eigen drinkwaterfabriekje. „En na afloop nemen we ons afval ook weer mee terug”, zei de Nederlandse luchtmachtcommandant Bode. „Kaapverdië is bovendien wel wat buitenlandse bezoekers gewend. Het is hier een komen en gaan van toeristen uit vooral Italië en Spanje.”
Bij de oefening, die Steadfast Jaguar heet, is Nederland met circa negentig man present, de meesten op de mijnenveger Willemstad. Het is de op acht na grootste bijdrage qua manschappen.
Als de NRF in oktober eenmaal inzetbaar is, telt de ploeg circa 25.000 manschappen op schepen, vliegtuigen en op het land. Ze moeten binnen vijf dagen in actie kunnen komen waar de NAVO–landen dit willen. Al in de oprichtingsfase hielp de NRF na een aardbeving in Pakistan. Na de orkaan Katrina kwam de NRF in actie in de Verenigde Staten.
De NRF is geen eigen leger met eigen kazernes, schepen of vliegtuigen. De NAVO–landen leveren elk een deel van hun eigen troepen voor een halfjaar. Helemaal vanzelf gaat dat niet. De VS springen bij met 6000 man om een aankomend gat in het rooster te vullen. Ook voor de verdere toekomst zijn nog witte plekken in de schema’s. De Nederlands–Duitse landmacht was begin 2005 al aan de beurt. Eind dit jaar wordt een marineonderdeel paraat gesteld voor de NRF.
De snelle reactiemacht is het NAVO–antwoord op de moderne terroristische dreigingen en conflicten. Het bondgenootschap is langzaam bezig de massale bezettingslegers om te vormen. Die logge legers waren nog wel nodig in de tijd van de Koude Oorlog, toen Rusland en Amerika tegenover elkaar stonden.