Zuid-Afrika herdenkt opstand Soweto
JOHANNESBURG (ANP/AFP) – In het Zuid–Afrikaanse Soweto hebben duizenden mensen vrijdag herdacht dat precies dertig jaar geleden scholieren in de zwarte wijk bij Johannesburg in opstand kwamen. Zij verzetten zich tegen een onderwijshervorming die scholen dwong les te geven in het Afrikaans. De bloedig neergeslagen opstand, er kwamen bij de protesten mogelijk honderden mensen om het leven, was een mijlpaal in de strijd tegen apartheid.
Op 16 juni 1976 hielden scholieren van de Morris Isaacson High School een protestmars tegen de nieuwe taalwet. Nadat de politie het vuur had geopend op de demonstranten, escaleerden de protesten en gingen ook in andere zwarte ’townships’ mensen de straat op. Volgens de regering kwamen 95 betogers om het leven door het harde ingrijpen van de politie. Maar mensenrechtengroeperingen schatten het totale aantal slachtoffers op vijfhonderd.Vrijdag hield de Zuid–Afrikaanse president Mbeki een toespraak in een stadion in Soweto, waarbij zo’n 20.000 mensen aanwezig waren. De herdenking concentreerde zich verder rond het gedenkteken voor de scholier Hector Peterson, het eerste en jongste slachtoffer. Zijn dood, in de armen van een medestudent, werd door een fotograaf vastgelegd en werd een symbool voor de demonstranten en de verdere strijd tegen het apartheidssysteem.
De aanwezigen konden vrijdag ook de route lopen die de eerste demonstranten aflegden. Op de weg zijn rode straatstenen aangebracht die het bloed symboliseren dat is gevloeid, zo meldde de BBC.
De herdenking vindt plaats op het moment dat in Zuid–Afrika de discussie over de afwikkeling van apartheid weer hevig is opgelaaid. Afgelopen april merkte bisschop Tutu op, dat de blanke Zuid–Afrikanen niet genoeg dankbaarheid hadden getoond voor de grootmoedigheid waarmee de zwarte bevolking hen had vergeven voor het jarenlang handhaven van apartheid.
De opmerkingen van Tutu, een van de bekendst strijders tegen het systeem en de voormalige voorzitter van de Waarheidscommissie die de gruwelen van apartheid heeft onderzocht, veroorzaakten veel reacties. Nkosinathi Biko, de zoon van de vermoorde activist Steve Biko, schreef onlangs in een krant dat blanken hun verantwoordelijkheid ontliepen en dat de tolerantie in de zwarte gemeenschap tanende was.
Carl Niehaus, voormalig ambassadeur van Zuid–Afrika in Nederland en een vooraanstaand lid van de regeringspartij ANC, betoogt al jaren dat blanken verzuimd hebben openlijk toe te geven dat zij geprofiteerd hebben van het apartheidssysteem. Maar Nobelprijswinnaar en voormalige president Frederik de Klerk, die bereid bleek de macht te delen met Nelson Mandela, betoogde onlangs dat blanken wel degelijk offers hebben gebracht en moed hebben getoond door hun angst te overwinnen en aan de zwarte inwoners weer vertrouwen te schenken.