Een verdreven Tsjech terug op de weg
Niet minder dan 5,5 jaar duurde het project. En, zoals dat vaker gebeurt, er was een stok achter de deur nodig om het af te ronden. Vorige week vrijdag moest Romke van Groning zijn trouwende zus en zwager naar het stadhuis in Franeker rijden. Niet meer dan een dag van tevoren slaagde het beoogde voertuig, waaraan hij zolang had gesleuteld, voor de proef van de Rijksdienst voor het Wegverkeer. De Tatra 57A cabriolet uit 1935 mocht als trouwauto dienstdoen.
De officiële kentekenplaten konden niet binnen een dag geperst worden, maar er zat tenminste een -provisorisch op een printer gefabriceerd- nummer op de oldtimer. Voor een ongeoefend oog was de blauwglanzende trouwauto onmogelijk herkenbaar als de metamorfose van de roestige constructie die Van Groning 5,5 jaar geleden uit een loods in Dokkum sleepte. Maar de kenner zag in één oogopslag het genetische merkteken van de wagen: de gekromde grille met daarin uitgeperste lamellen. Onmiskenbaar een 57A, want de 57 had nog geen grille, maar een dichte voorzijde en de latere edities hadden een rechte grille, omdat die goedkoper kon worden geproduceerd.Overigens was die grille de duurste horde in het hele restauratieproces. „De helft ervan ontbrak. Ik heb geprobeerd er een na te maken, maar dat lukte niet. Dus heb ik in België een donorauto gekocht, waarvan ik de grille en ook een aantal andere onderdelen heb gebruikt, zoals de lederen stofhoezen rond de achteras.”
Boxermotor
Van Groning kocht zijn Tatra in 2000 van een collega, die ’m al jaren in een loods in Dokkum had staan. „Hij moest het ding wegdoen van z’n vrouw, omdat die een nieuwe keuken wilde. Ik zocht eigenlijk een Kever cabriolet. Maar toen ik dit zag staan, dacht ik: dit is veel aparter. Een Kever heeft iedereen, een Tatra bijna niemand. Dit is de enige rijdende 57A cabriolet in Nederland.”
De restauratie had heel wat voeten in de aarde. Toen Van Groning aan de klus begon, was de Tatra niet veel meer dan een roestig wrak. „Hoe ik erbij kwam om zo veel tijd en energie te steken in het opknappen van een voorwerp in een dergelijke staat? Ten eerste is het een stuk techniek dat je interesseert. Daarnaast was er de uitdaging om zo’n auto weer op de weg te krijgen. Om er leuke tochten mee te gaan maken. In gedachten zag ik mezelf al met het zonnetje hoog aan de lucht een mooie rit maken.”
Wat de Tatra bijzonder maakt -behalve de extreem grondige restauratie- is de geschiedenis van het Tsjechische merk en van dit exemplaar in het bijzonder. Hij werd op 18 juni 1935 geleverd aan Karl Wildner te Bischofteinitz, een dorpje in Sudeten-Duitsland, het Duitssprekende deel van Tsjechië dat in 1938 werd ingenomen door Hitler en na de Tweede Wereldoorlog werd ’teruggegeven’ aan het toenmalige Tsjecho-Slowakije. De meeste Sudeten-Duitsers werden daarna tot emigratie gedwongen. Van Groning: „Waarschijnlijk is de eigenaar van deze Tatra toen verdreven. Ik heb zijn adres opgezocht. Het dorp waarin hij woonde, bestaat niet meer.”
De Tatra heeft een luchtgekoelde viercilinder boxermotor, een krachtbron met twee maal twee cilinders die tegenover elkaar liggen, waardoor de zuigers bewegen alsof ze met elkaar boksen. Luchtkoeling was handig in Tsjechië: „Het is er ’s winters erg koud, en een systeem zonder waterkoeling kan niet bevriezen. Deze auto heeft bovendien een warmtewisselaar, een uniek systeem waardoor de benzine wordt voorverwarmd door de hitte van de uitlaatgassen.”
Exportverbod
De motor doet denken aan de beroemde, meest gebouwde viercilinderboxer ter wereld: die in de Volkswagen Kever. En dat is geen toeval volgens Van Groning. „Tatraontwerper Hans Ledwinka was persoonlijk bevriend met Ferdinand Porsche. Porsche kreeg van Hitler de opdracht een auto te ontwerpen voor het hele volk, de volkswagen. Porsche had daar weinig zin in; hij was meer geïnteresseerd in sportauto’s. De Kever die hij vervolgens ontwierp, was grotendeels een Tatraontwerp. Volkswagen heeft na de oorlog 8 miljoen mark moeten betalen wegens geschonden patenten.”
Na de oorlog kwam Tsjecho-Slowakije onder Russisch gezag en werden er auto’s gebouwd volgens Russisch recept: groot, tamelijk absurd en matig afgewerkt, waardoor ze nauwelijks aantrekkelijk waren voor de West-Europese markt. Ze hadden over het algemeen een aerodynamische ellipsvorm en een krachtige luchtgekoelde boxermotor achterin. Van Groning: „Die modellen zijn nu zeldzaam en zeker een ton waard. Tsjechië heeft er een exportverbod voor ingesteld.”
Tatravrachtauto’s worden nog wel naar het Westen uitgevoerd, vooral de zeswielaangedreven zandkippers. „Die vallen op doordat de wielen scheef naar binnen staan. Dat is ook zo met mijn 57A.”
In een Kever is Van Groning inmiddels niet meer geïnteresseerd. „Die kent iedereen. Als ik er nog een auto bij neem, dan moet dat ook een Tatra zijn.”
Blauwe wolk
De hobbyist is niet van plan veel in zijn 57A Cabriolet te rijden. „Tien keer per jaar, schat ik. Tijdens de Oldtimerelfstedentocht, op twee Tatraclubdagen per jaar en tijdens nog wat mooie ritten.”
De vooralsnog mooiste rit werd vorige week vrijdag gereden: Van Groning bracht zijn zus Japke en zwager Martijn de Groot naar het stadhuis in Franeker, waar het duo in de echt werd verbonden. Toen ze er aankwamen, in een dikke blauwe wolk -„de uitlaat functioneert suboptimaal”-, reed er juist een 10 meter lange Lincoln met het vorige bruidspaar weg. Zo’n witte, stretched limousine met zwartgetinte ruiten. Maar láng niet zo uniek als de 870 kilo lichte, krap 4 meter lange Tatra van Van Groning.
Op tatra.duncan.nl.eu.org schildert Romke van Groning het restauratieproces zeer uitvoerig in woord en beeld. Het ronde Tatralogo, onder aan iedere pagina, leidt langs de verschillende opknapstadia.