De komst van de eerste Volkswagen Golf GTI, deze maand dertig jaar geleden, zal maar weinig autofreaks zijn ontgaan. De compacte auto, amper 900 kilo zwaar met een vermogen van 110 pk onder de kap, is op dat moment elke andere auto te snel af. Voor een sprint van 0 naar 100 kilometer per uur heeft-ie nog geen negen seconden nodig. Duizelingwekkende waarden voor die tijd.Het gevoel dat de eerste GTI een bestuurder geeft, is er na dertig jaar nog steeds, aldus Peter van der Maden uit Doetinchem. Met meer dan 25 jaar ervaring in het restaureren en berijden van de sportieve auto mag hij zich met recht GTI-specialist noemen. Daarnaast is hij bestuurslid van de GTI-club Holland. „Voor mij zijn de eerste én de laatste generatie de beste GTI’s ooit.” Hij is eigenaar van beide modellen: een fraai groen exemplaar uit 1984 en een fonkelnieuwe zwarte van 2006. „In welke ik ook stap, het voelt alsof ik een warme jas aantrek. Misschien raar om te zeggen, maar het past gewoon.”

Na de introductie van de Golf in 1974 besluit Volkswagen een sportieve en snelle versie te bouwen. In eerste instantie gaat het om een beperkt aantal; een eenmalige actie. De GTI blijkt echter een doorslaand succes, zodat VW alle generaties zo’n sportieve versie meegeeft.

Dieptepunt
Andere autofabrikanten zien het succes van Volkswagen, maar kunnen niet tippen aan de reputatie van GTI. Van der Maden: „Na het succes van de eerste GTI komen veel andere merken met eenzelfde concept. Peugeot 205 GTi, Opel Astra GSi, Renault 5 GT turbo; allemaal snelle concurrenten.” Toch blijft voor kenners de échte GTI een Golf.

„Het was met een nieuwprijs van zo’n 22.000 gulden een betaalbaar model. Een tweedehandsje was voor jonge jongens al snel bereikbaar”, legt Van der Maden uit. „Het nadeel hiervan is dat juist die doelgroep het imago weinig goed heeft gedaan.” Hij doelt op de uitgebouwde en verlaagde Golfjes -vaak voorzien van dure audio-installaties- die al bonkend door de straat scheuren.

De tweede, derde en vierde generatie GTI geven de kenner niet het echte gevoel. „De Golf I is een auto waar je mee kunt gooien en smijten. De gewicht-pk-verhouding is in orde. Bij latere modellen is dat niet zo. Te weinig vermogen, geen uitstraling of een beroerde afwerking. Allemaal punten die afbreuk doen.”

Het derde GTI-model is voor velen een dieptepunt. „Een behoorlijk zware auto met maar 115 pk. Een schande dat Volkswagen dat GTI heeft genoemd. Het ding was niet vooruit te branden.” Gelukkig voor de liefhebber kwam er al snel een 16V-versie, die 150 pk leverde. Maar „het gevoel” bleef weg.

Hetzelfde geldt voor de Golf IV, die de fabrikant in 1998 introduceerde. Maar Van der Maden, die een bijzonder oog heeft voor detail, noemt de auto wel een bijzonderheid. „Volkswagen heeft er echt werk van gemaakt. Prachtig afgewerkt, mooie materialen en geen piepjes en rammeltjes. Echt top. Helaas was de prijs -een halve ton in guldens- behoorlijk fors, zodat de verkoop tegenviel.”

Rode lijn
Vorig jaar was het tijd voor de nieuwste GTI. Een wereld van verschil met de eerste generatie. Wanneer de vijf GTI’s naast elkaar staan, is er echter wel degelijk een logische evolutie te zien van strak en rechtlijnig naar rond en bol.

Met de V is er volgens kenners weer een echte GTI. Waar dat aan ligt? Misschien aan de rode lijn om de grille, die na twee generaties weer terug is. Of de retro bekleding op de sportstoelen. Van der Maden houdt het op de goede rijeigenschappen. „Het klopt allemaal weer. Je hebt een auto waar je één mee kunt worden; die jas die je aantrekt.”

Dit jasgevoel is tijdens een testrit duidelijk herkenbaar. De sportieve stoelen in de nieuwe Golf omarmen de bestuurder en houden hem op zijn plaats, ook al suist de auto hard door een bocht. Het stuur ligt als gegoten in de hand en is optimaal in te stellen. Verder is de auto van alle gemakken voorzien. Dat verklaart voor een deel het forse gewicht van niet minder dan 1322 kilo.

Veel nadeel ondervindt de rijder hiervan niet. Met een 2,0 liter turbomotor die 200 pk levert, is het verre van behelpen. In minder dan zeven seconden snelt de hatchback van 0 naar 100 kilometer per uur. Een directe besturing en het redelijk hard doorgeven van bobbels in de weg dragen bij aan het GTI-gevoel.

De basisuitvoering staat voor 35.720 euro in de showroom - bijna 80.000 ouderwetse guldens. Erg duur in vergelijking met de eerste GTI.

Hoewel de auto zowel vanbuiten als vanbinnen er degelijk uitziet, zal een kritisch oog hier en daar een onvolkomenheid vinden. Alle interieurknoppen zitten op hun plek, daar is niets mis mee. Maar een afsluitbaar opbergvakje dat van slap plastic gemaakt is en er zomaar uit kan vallen, is wat zwak voor zo’n dure auto.

Topkwaliteit
„Veelzijdigheid van het model is een belangrijke factor voor succes”, aldus Van der Maden. Hij doelt hiermee op de praktische ruimte in de Golf, maar ook op de mogelijkheid om heel rustig en beheerst te rijden. „Je hoeft je met een nette GTI nergens voor te schamen. De fraai afgewerkte Golf IV werd bijvoorbeeld veel door zakenmensen gekocht.”

Hoewel de restaurateur gecharmeerd is van de eerste Golf, blijkt het niet allemaal rozengeur en maneschijn te zijn met dit model. Vooral de eerste GTI’s -van 1976 tot 1980- verkeren vaak in bar slechte staat. Volkswagen levert kwaliteit, maar de ingenieurs lijken zich vergist te hebben in de kracht van de GTI.

Voorbeelden heeft Van der Maden te over. „Er zitten exemplaren tussen waarvan de achteras er helemaal los onder ligt. Echt veel aandacht hebben ze de ophanging niet gegeven. Een andere reden waarom deze eerste Golfjes niet zo populair zijn, is de 1,6 litermotor. De modellen na 1980 kregen een pittige 1,8 litermotor mee.”

Motorisch zijn de auto’s van topkwaliteit, vindt Van der Maden. Hij onderstreept zijn woorden met verhalen over reisjes naar Oostenrijk. „Vaak worden daar internationale GTI-bijeenkomsten georganiseerd. Tien jaar lang gingen we daar heen, met een stuk of vier Golfjes achter elkaar aan. Nee, dat ging niet langzaam: ruim 1100 kilometer lang continu volgas, op de noodzakelijke tankbeurten na. We hebben nog nooit met pech gestaan. GTI’s, van welk bouwjaar dan ook, geven motorisch geen krimp.”

Van hoge kilometerstanden schrikt hij dan ook niet. „Drie ton? Geen probleem. Ik ken er één die 470.000 gelopen heeft. Een prima auto, niets mee aan de hand. Alleen de nieuwigheid is er een beetje af.”

GTI door de jaren heen

1976: debuut eerste generatie Golf GTI, 110 pk

1979: facelift

1982: GTI levert nu 112 pk

1983: introductie van Pirelli GTI

1984: debuut tweede generatie Golf GTI, 108 pk

1984: introductie van katalysator converter, nu 112 pk

1985: facelift, dubbele koplampen en dubbele uitlaat

1986: debuut van Golf GTI 16V, 140 pk

1990: introductie van Golf GTI met G60-motor, 160 pk

1991: debuut derde generatie Golf GTI, 115 pk

1992: introductie Golf GTI 16V, 150 pk

1996: presentatie van jubileummodel ”20 jaar GTI”

1996: introductie Golf GTI TDI, 110 pk

1998: debuut vierde generatie Golf GTI, 150 pk, 170 pk en 116 pk

2000: introductie Golf GTI TDI, 150 pk

2001: introductie Golf GTI Turbo, 180 pk, jubileummodel ”25 jaar GTI”

2004: debuut vijfde generatie Golf, 200 pk

GTI I versus GTI V

Golf 1 GTI Golf V GTI

Motor: 4 cilinder 4 cilinder

Kleppen per cilinder: 2 4

Cilinderinhoud: 1588 cm3 1984 cm3

Max. vermogen: 110 pk bij 6.100 tpm 200 pk bij 5.100 tpm

Max. koppel: 140 Nm bij 5.000 tpm 280 Nm bij 1.800 tpm

Lengte: 3,82 m 4,22 m

Breedte: 1,63 m 1,76 m

Wielbasis: 2,40 m 2,58 m

Gewicht: 832 kg 1322 kg

Topsnelheid: 182 km/h 233 km/h

Acceleratie 0-100 km/h: 8,8 sec 6,9 sec

Verbruik: 8,8 l/100 km 7,9 l/100 km

Nieuwprijs: 12.763 euro 35.720 euro