Voorlopige climax voor VVD na twaalf roerige weken
DEN HAAG (ANP) - De bekendmaking van de naam van de nieuwe VVD-leider, betekent de voorlopige climax van een aantal roerige weken binnen de VVD.
Voor het eerst maakten de liberalen kennis met een interne verkiezing van de lijsttrekker, waarbij alle 40.000 leden hun stem konden uitbrengen. Ongeveer 74 procent heeft dat gedaan.- 7 maart: De VVD lijdt een nederlaag bij de gemeenteraadsverkiezingen. Hoewel die minder dramatisch uitpakt dan bij andere partijen treedt VVD-aanvoerder Jozias van Aartsen ’s nachts toch af.
8 maart: Campagneleider en VVD-staatssecretaris Mark Rutte wil de nieuwe VVD-leider worden. Zijn belangrijkste doel is de VVD niet alleen een partij te laten zijn voor de elite maar ook voor de Marokkaanse vader en bijstandsmoeder. Partijprominenten als VVD-vicepremier Gerrit Zalm en Hans Wiegel steunen Rutte.
22 maart: Tot ieders verrassing stelt het onbekende Tweede Kamerlid Jelleke Veenendaal zich kandidaat voor het lijsttrekkerschap.
30 maart: Hoewel ze eerder zei geen ambities te hebben, zinspeelt VVD-minister Rita Verdonk er op de radio voor het eerst op een gooi te doen naar het lijsttrekkerschap.
5 april: Op de Bouwrai in Amsterdam presenteert Verdonk zich onder leiding van Kay van de Linde, de oud-campagneleider van Pim Fortuyn, als kandidaat-lijsttrekker. Haar belangrijkste boodschap is dat ze duidelijk en daadkrachtig is. Ze suggereert dat Rutte dat niet is. Bij de partijtop ontstaat meteen ergernis over de presentatie en de polariserende toon die Verdonk kiest.
6 april: Verdonk en Rutte praten hun meningverschil over de presentatie in Amsterdam uit.
8 april: De aanstaande strijd om het leiderschap doet de scores van de VVD in de opiniepeilingen stijgen.
15 april: Het campagneteam van Verdonk laat weten een waarnemer te willen bij het tellen van de stemmen. Rutte voelt daar niets voor.
17 april: Een nieuw twistpunt tussen de kandidaat-lijsttrekkers: Rutte wil in alle 17 VVD-kamercentrales in debat met Verdonk. De VVD-minister wil maar een paar lijsttrekkersdebatten.
21 april: VVD-prominent Ed Nijpels moet niets hebben van Verdonk. Hij betitelt haar als een brokkenpiloot. Partijvoorzitter Jan van Zanen vindt dat het „gedoe en geneuzel” moet ophouden en dat de partij eenheid moet uitstralen.
24 april: Het eerste lijsttrekkersdebat kent geen duidelijke winnaar, hoewel Rutte in de zaal iets meer handen in de lucht krijgt. Verdonk suggereert in het debat dat ze een discussie over de hypotheekrenteaftrek wil, een heikel onderwerp binnen de VVD.
27 april: Op een partijbijeenkomst in Brussel zegt Verdonk dat de hypotheekrenteaftrek voor haar „staat als een huis”.
1 mei: Tijdens het tweede lijsttrekkersdebat in Rotterdam valt Rutte Verdonk hard aan vanwege haar vermeende onduidelijkheid rond de hypotheekrenteaftrek en het bijzonder onderwijs.
- 2 mei: Verdonk stelt zichzelf als doel de VVD de grootste partij te maken en dan de eerste vrouwelijke premier te worden.
- 7 mei: Verdonk zegt zich te storen aan de „negatieve” campagne die haar tegenstrever Rutte voert.
9 mei: Oud-VVD-leider Frits Bolkestein spreekt zijn voorkeur uit voor Verdonk. Prominenten als Erica Terpstra, Annemarie Jorritsma en Ivo Opstelten steunen Rutte.
10 mei: De VVD-leden kunnen per post, telefoon of internet hun stem uitbrengen.
16 mei: Verdonk komt zwaar onder vuur te liggen van Kamer en kabinet vanwege haar handelwijze rond de naturalisatie van Tweede Kamerlid Ayaan Hirsi Ali.
17 mei: Vanwege de opstelling van Verdonk in de zaak rond Hirsi Ali trekt eurocommissaris Neelie Kroes haar steun voor Verdonk in.
18 mei: Er ontstaat een ruzie over de mogelijkheid voor leden om hun uitgebrachte stem per post digitaal te wijzigen. Het campagneteam van Verdonk is woest en vreest dat leden, na de politieke problemen voor Verdonk in de affaire rond Hirsi Ali, hun stem voor Verdonk zullen veranderen. Verdonks woordvoerder spreekt van manipulatie. VVD-Kamerlid Frans Weisglas, sympathisant van Verdonk, noemt het een „democratische partij onwaardig”.
19 mei: Het partijbestuur en de partijtop zeggen dat de stemprocedure vooraf bekend was. Ze roepen tijdens het VVD-congres in Noordwijkerhout op tot eenheid.
24 mei: Het campagneteam van Verdonk beticht Rutte van fraude omdat hij ledenlijsten bij VVD-afdelingen zou hebben opgevraagd. Later blijken sympathisanten van Rutte dat gedaan te hebben. De afdeling van Den Haag wordt door het partijbestuur berispt omdat ze lijsten weggaf.
25 mei: De stemming is gesloten. 74 procent van de VVD-leden heeft gestemd.
31 mei: In het Amsterdamse Okura Hotel wordt de nieuwe VVD-lijsttrekker bekendgemaakt. Na twaalf roerige weken is de climax live op twee televisiezenders en op de radio te volgen.