Volgens verschillende onderzoeksbureaus zal Verdonk woensdagavond als winnaar uit de bus komen. Vooral na haar optreden in de zaak-Hirsi Ali heeft ze in de peilingen een forse voorsprong op haar directe tegenstander Rutte genomen. Dat is opvallend. Volgens vrijwel alle politieke commentatoren veegde de Tweede Kamer tijdens het marathondebat over Hirsi Ali de vloer met Verdonk aan. Ze moest zich in alle mogelijke bochten wringen om te overleven. Maar tussen de beleving in de Haagse kaasstolp en die van de buitenwacht bevindt zich een diepe kloof.De VVD-partijtop werd daar al eerder pijnlijk mee geconfronteerd. Toen in maart de procedure voor een nieuwe lijsttrekker was opgestart en Rutte zich kandidaat had gesteld, werd hij meteen omarmd. Hij leek de droomkandidaat. Rutte staat in het Haagse bekend als een gedegen en sympathiek politicus die in recordtijd heeft geleerd hoe de hazen lopen.

Als staatssecretaris van Sociale Zaken en daarna van Onderwijs heeft hij nauwelijks averij opgelopen. Zijn leiderskwaliteiten zijn onbetwist en hij heeft zich breed ontwikkeld. Er is geen onderwerp of Rutte heeft er een onderbouwde mening over.

Het partijbestuur prees zich gelukkig met zo’n kandidaat, maar had zich te vroeg rijk gerekend. Tot schrik van veel liberale bobo’s wierp Verdonk zich plotseling in de strijd. Vanwege haar zwakke optreden in enkele cruciale asieldebatten geldt ze de laatste tijd als een zorgenkind.

Bovendien onderhoudt ze weinig hartelijke betrekkingen met het partijbestuur. Ze staat vooral te boek als eigenzinnig. Kenmerkend was de wijze waarop ze haar beslissing om de handschoen met Rutte op te nemen, bekendmaakte. Ze volstond met een enkel telefoontje aan Zalm, die nogal verbouwereerd moet hebben gereageerd.

Ongeloof maakte zich vervolgens van de partijbonzen meester, toen bleek dat Verdonk niet alleen hoog scoorde onder de eigen aanhang, maar volgens de peilingen ook buiten de VVD populair is. Ze zou bij verkiezingen zelfs goed zijn voor een stevige winst.

Al even ongemakkelijk voelde de VVD-top zich bij het verschijnsel dat Verdonk zich liet assisteren door een team dat een campagne naar Amerikaanse snit organiseerde. Een van hen, Kay van der Linde, stond ook Pim Fortuyn bij. Dat was te merken. In de campagne klonk voortdurend door dat Verdonk niet bij de ’regentenkliek’ van het Binnenhof wil horen.

Net als Pim Fortuyn deelt ze ons land overzichtelijk op in twee kampen: het Haagse bolwerk waarin op onnavolgbare wijze met de belangen van de mensen in het land wordt omgesprongen, en het kamp van hardwerkende Nederlanders die het verdienen dat ze ook eens gehoord en gewaardeerd worden. Die aanpak heeft gewerkt. Verdonk is herkend als betrekkelijke buitenstaander die het maar moeilijk wordt gemaakt in de politieke slangenkuil.

Zou ze inderdaad als winnaar worden aangewezen, dan heeft de VVD een probleem. De VVD-top, inclusief de Rutteaanhang in de Kamerfractie, zal dan toch met haar door één deur moeten. Verwarring en verdeeldheid lijken onontkoombaar.

Binnen het CDA wordt er al rekening mee gehouden dat Verdonk als nieuwe leider het huidige kabinet binnen de kortste keren zal opblazen, om bij de daaropvolgende verkiezingen haar succes snel te kunnen verzilveren.

Er breken met haar hoe dan ook turbulente tijden aan, al was het alleen al omdat de naaste concurrenten PvdA en CDA in de komende stembusstrijd veel uit de kast zullen moeten halen om het gevaar van een nieuwe populist te keren.