De mms-getuige is een getuige die met een mobiele telefoon een foto maakt van een strafbaar feit en deze foto ter beschikking stelt aan de politie. Het betreft een recente ontwikkeling die zulke serieuze vormen kan aannemen, dat de politie wil uitzoeken hoe deze vorm van burgeropsporing effectief gebruikt kan worden.Het klinkt ook logisch in het tijdperk van het moeiteloos uitwisselen van foto’s en filmpjes, dat deze beelden bewijsmiddel kunnen worden. Net zoals laatst bekend werd dat de politie ook ’hyved’ om zicht te krijgen op bepaalde relaties binnen jeugdgroepen. Maar wat gaat het nu daadwerkelijk opleveren?

Waleli BV, een bedrijf dat producten en diensten ontwikkelt waarbij mobiele telefonie een rol speelt, propageert het fenomeen mms-getuige om tal van redenen, zoals bewustzijn door media-aandacht, betrokken burgers, preventieve werking, meer betrouwbare getuigenverklaringen, toegenomen reactiesnelheid en meer ’ogen op straat’.

Momentopname
Een betere ooggetuige wordt als belangrijk voordeel genoemd, maar daar is wel een kanttekening bij te maken: een mms-foto is slechts een momentopname. Waar de mens als ooggetuige een verhaal kan vertellen over het geheel van gebeurtenissen, hangt het bij een foto sterk af van de timing van de mms-fotograaf of de foto relevante informatie biedt. Is de foto een ’heterdaadje’, dan is het interessant, maar anders is het moeilijk er iets aan te verbinden. Ook het feit dat camera’s kwalitatief steeds beter worden is geen garantie dat de foto’s goed genoeg zijn voor de herkenning van verdachten.

Maar misschien is het belangrijkste punt wel dat de maker van de foto de werkelijke getuige is. Waarom kan die niet bellen met datzelfde mobieltje om een melding te doen? Dat kan ook nadat de foto is gemaakt, ge-mms’t of gemaild. En voordat de foto is gemaakt kan men in veel gevallen ook nog daadwerkelijk ingrijpen. Sommige delicten kunnen voorkomen of onderbroken worden wanneer getuigen daar actief aan meehelpen, bijvoorbeeld door de daders aan te spreken.

Wanneer de aandacht van getuigen alleen maar gericht is op een snelle foto voor vrienden of de politie, verdwijnt de mogelijkheid om daadwerkelijk iets te doen naar de achtergrond. Daarmee wordt precies gestimuleerd wat iedereen altijd afkeurt: dat alle getuigen wel toekijken, maar niet ingrijpen, soms met fatale gevolgen.

Het sturen van een mms naar de politie zou voorts anoniem mogelijk zijn. Daarmee haalt de politie een getuige binnen die verder geen rol kan spelen in de eventuele vervolging. Überhaupt is het vraag hoe wenselijk deze anonieme opspoorders zijn en of deze daadwerkelijk een preventief effect zullen hebben.

Eenzijdige nadruk
Nu de politie bezig is om de mogelijkheden van getuigen met mobiele telefoons met camera’s en video’s te integreren in hun werkwijze, moet dan ook gewaakt worden voor een te eenzijdige nadruk op deze technieken. Getuigen moeten altijd in de eerste plaats goed waarnemen en waar mogelijk ingrijpen. Wanneer dat laatste niet mogelijk is, kan het nuttig zijn om de waarneming aan te vullen met foto’s of video’s. Indien deze technieken echter in de plaats komen van fysiek ingrijpen of actief waarnemen, zijn we uiteindelijk slechter af dan zonder de modernste technieken.

De auteurs zijn respectievelijk universitair docent bij de vakgroep strafrecht en criminologie van de Vrije Universiteit en advocaat bij Pontius Advocaten in Amsterdam.