In Soest is lange tijd sprake geweest van de sluiting van drie openbare scholen, waardoor de allochtone leerlingen zouden moeten overstappen naar het christelijk onderwijs. Dat is nu van de baan. „De komst van de nieuwe school betekent indirect ook de redding van het openbaar onderwijs, omdat de meeste van de vijf locaties voornamelijk zwart waren. De witte kinderen liepen weg. Het nieuwe centrum moet leiden tot een betere menging”, zegt gemeentelijk beleidsadviseur C. van Visvliet.

Het educatief centrum begint in 2004. Volgens de gemeente en de directies van de plaatselijke openbare scholen is dit de beste oplossing om allochtone en autochtone kinderen beter te ’mengen’. Naast een openbare school biedt het centrum onder andere ook onderdak aan een aantal welzijnsinstellingen, een kinderdagverblijf en de GG(&(GD, aldus toekomstig directeur M. Kemp. „Het wordt een kunstmagneetschool, wat inhoudt dat naast het reguliere onderwijs veel aandacht is voor cultuur- en kunsteducatie. We denken hierdoor ook autochtone kinderen aan te trekken.”

Het centrum komt te staan in de wijk Smitveen, die een gemengde bevolking heeft. Twee voor bijna 100 procent zwarte scholen, een uit dezelfde en een uit een aangrenzende wijk, krijgen hier hun vestiging. Een derde openbare school, die een 50-50 verdeling heeft, wordt als nevenlocatie gehandhaafd. Volgens Van Visvliet wordt het centrum het nieuwe hart van de wijk en een goede afspiegeling van de inwoners.

Kemp verwacht niet dat de school met ingang van 2004 meteen gemengd zal zijn. „Maar met de aanwezigheid van een kinderdagverblijf verwachten we een goede doorstroom. En we merken dat ouders enthousiast zijn over het nieuwe concept.”

De Onderwijsraad geeft in zijn donderdag gepubliceerde verkenning rond artikel 23 van de Grondwet aan dat spreiding van allochtone leerlingen ook afgedwongen zou kunnen worden. Als het zover komt, staat de gemeente Soest daar niet negatief tegenover. Van Visvliet: „Nu gebeurt spreiding op basis van vrijwilligheid en dat kost tijd. Maar ik denk dat wij hier in Soest daar een heel eind mee kunnen komen.”

De Onderwijsbond CNV oordeelt positief over de conclusie van de Onderwijsraad dat artikel 23 voldoende perspectieven biedt voor de toekomst van het onderwijs. Wijziging van artikel 23 is niet de oplossing voor de toenemende segregatie van kinderen uit etnische en culturele minderheidsgroeperingen, beaamt het CNV.

Het is niet het bijzonder onderwijs dat de integratie van allochtonen belemmert, maar met name de eenzijdige samenstelling van de bevolking in bepaalde woonwijken en de keuzes die ouders maken. Of het Vlaamse model een nuttige oplossing vormt, zoals de verkenning suggereert, is volgens de Onderwijsbond CNV de vraag. Ervaringen van collega-organisaties in Vlaanderen wijzen op de moeilijkheden bij de uitvoering ervan. Bovendien wordt door deze oplossing de oorzaak van het ontstaan van zwarte scholen, eenzijdig samengestelde wijken, niet weggenomen.

Hoewel nog slechts sprake is van kleine verspreide initiatieven, wijst de Onderwijsbond CNV op pogingen van groepen ouders in grote steden die bewust een keus maken voor een zwarte school. Het is dan wel de taak van de overheid om de aantrekkelijkheid van deze scholen optimaal te maken door zorg te dragen voor mooie gebouwen, kleine klassen en een goede onderwijskundige aanpak.

Ook de Nederlandse Katholieke Schoolraad (NKSR) is blij met de conclusies van de Onderwijsraad. Het advies bevestigt volgens de NKSR het beeld uit eerder onderzoek dat Rooms-katholieke scholen voor brede groepen in de samenleving toegankelijk zijn. „Katholieke scholen nemen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid ten aanzien van allochtone en autochtone achterstandsleerlingen. Het wijzigen of zelfs loslaten van artikel 23 van de grondwet, zoals de laatste tijd vaker is gesuggereerd, is geen oplossing voor het tegengaan van verdere segregatie in de samenleving”, stelt de NKSR.