De bewindsvrouw mag zonder medeweten van premier Balkenende, minister Donner van Justitie en de vicepremiers Zalm en Brinkhorst geen besluiten meer nemen over het Nederlanderschap van Hirsi Ali, zo zei Balkenende vrijdag na afloop van het kabinetsberaad.De minister-president wilde het woord „curatele” niet in de mond nemen, maar in de Haagse wandelgangen wordt het kabinetsbesluit wel zo uitgelegd. Balkenende zei dat de ministers „in teamverband” de kwestie ter hand zullen nemen.

Verdonk kreeg vrijdag tijdens het kabinetsberaad de wind van voren. „Er is geen blad voor de mond genomen”, aldus Balkenende, „maar er is niet met deuren gesmeten. Dit was een ongelukkige episode. En dan druk ik mij mild uit.”

Donderdag had de top van het kabinet, bestaande uit de premier en de vicepremiers Zalm en Brinkhorst de minister ook al de oren gewassen.

Minister De Geus van Sociale Zaken noemde de sfeer in het kabinetsberaad van vrijdag „kritisch.” D66-vicepremier Brinkhorst sprak na afloop van een „pittig gesprek” waarbij goede afspraken zijn gemaakt. „Ik heb van mijn hart geen moordkuil gemaakt”, voegde hij er aan toe.

Premier Balkenende maakte duidelijk dat het kabinet wil dat Hirsi Ali zo snel mogelijk een geldig Nederlands paspoort krijgt. Dat kan op twee manieren. Minister Verdonk gaat onderzoeken of er uitzonderingsmogelijkheden zijn in de bestaande regels. Als dat niet lukt, moet Hirsi Ali een nieuw naturalisatieverzoek indienen. Via die weg is er zeker een mogelijkheid het Nederlanderschap te verkrijgen.

De minister-president maakt zich zorgen over de uitstraling die het aftreden van Hirsi Ali in het buitenland heeft. „Sommigen denken dat in ons land geen vrijheid van meningsuiting meer bestaat en dat dit land niet langer tolerant is”, aldus Balkenende.

De Nederlandse ambassadeur in de Verenigde Staten heeft in een Amerikaanse krant alle beschuldigingen weerlegd. Andere ambassades in de wereld hebben ook brieven ontvangen waarmee ze de beschuldigingen kunnen weerleggen.

Balkenende maakte duidelijk dat minister Verdonk maandag bij het versturen van de brief die het aftreden van Hirsi Ali inluidde, op eigen houtje heeft gehandeld. Maandagmorgen informeerde Verdonk de premier dat ze tot de conclusie was gekomen dat Hirsi Ali het Nederlanderschap ten onrechte had ontvangen.

Balkenende adviseerde haar voorzichtig aan te doen en goed te onderzoeken of de conclusie wel juist was. Daarop vroeg Balkenende Verdonk verder te communiceren met een hoge ambtenaar van het ministerie van Algemene Zaken, omdat hij zelf naar de koningin moest.

Toen de premier daarvan terugkeerde, had Verdonk tegen de hoge ambtenaar gezegd dat de brief nog niet naar de Kamer was gegaan omdat sommige dingen nog niet duidelijk waren.

Daarop ging Balkenende met een gerust gevoel naar Wassenaar om een toespraak te houden. Toen hij daar klaar was, vernam hij dan Verdonk de brief toch naar de Kamer had gestuurd. Daarop riep de premier Verdonk dinsdag ter verantwoording.

Verder benadrukte de premier dat bewindslieden moeten uitkijken dat ze hun partijactiviteiten niet vermengen met hun eigenlijke werk. „We zitten in een ongelukkige periode”, zei hij over de aanloop naar de Kamerverkiezingen van volgend jaar.

voetnoot (u17(Zie ook pag 3. en pag. 21.