Nog één keer zullen de vier gewezen topmannen van supermarktconcern Ahold afreizen naar de Amsterdamse rechtbank: de flamboyante Cees van der Hoeven, de immer glimlachende Michiel Meurs, de ietwat stuurse Jan Andreae en de enigszins verlegen Roland Fahlin.De Van Namenzaal in de Amsterdamse rechtbank kent inmiddels weinig geheimen meer voor het viertal. De bode, die talloze malen de plastic bekertjes met water vulde, is inmiddels een goede bekende.

Toch verschilt maandag van vorige zittingsdagen. Ditmaal voert de rechter het woord, hij velt het vonnis over de vier verdachten. Daarmee bereikt het proces zijn ontknoping.

Ter opfrissing: De zaak draait om twee briefjes. Met de zogeheten control letter claimde Ahold de baas te zijn bij enkele partners, een side letter weersprak deze zeggenschap. Onder beide brieven zetten de topmannen hun handtekening. De eerste brief ging naar de accountant, de tweede bleef in de la van een secretaresse. Op grond van de eerste brief mocht Ahold de volledige omzet meetellen, ofwel consolideren.

Het openbaar ministerie oordeelt dat de heren schuldig zijn aan valsheid in geschrifte, misleiding van accountants en beleggers en het opmaken van valse jaarrekeningen. Officieren Hendrik-Jan Biemond en Anita van Dis zien graag dat de verdachten enkele maanden achter de tralies verdwijnen. Naar Nederlandse maatstaven is de strafeis fors, vergeleken met de Verenigde Staten mild.

De advocaten van de verdachten gebruikten ruim 500 pagina’s pleitnotitie om de bewijsvoering van het OM te weerleggen. Kern van het verweer is dat de topmannen weliswaar naïef, maar naar eer en geweten hebben gehandeld. Eensgezind verschuilen de verdachten zich achter een verdedigingswal van onnozelheid en onkunde. Volgens de verdediging zijn hun cliënten zelfs de dupe geworden van een hetze.

Tijdens de laatste dag van de inhoudelijke behandeling lieten de verdachten nog eenmaal hun gevoel spreken. „De schade is blijvend en maatschappelijk gezien ben ik al lang veroordeeld en afgeserveerd”, sprak Van der Hoeven. „Hoe diep moet ik gaan, in hoeveel stof moet ik bijten”, zei Meurs. „Ik voel me beroepsmatig en persoonlijk al zwaar gestraft”, aldus Jan Andreae. „Mijn resterende actieve jaren zijn geruïneerd”, betoogde Fahlin.

Aan de rechter de schone taak om de emotie van alle partijen weg te filteren en zich te concentreren op de feiten, verzameld in enkele meters dossier. In hoeverre is er sprake van wetsovertreding, dat is de vraag. Vergelijkingsmateriaal heeft hij niet, het is de eerste keer dat justitie het bestuur van een Nederlands concern aanpakt voor boekhoudfraude.

De uitspraak is voor alle partijen van belang. Allereerst natuurlijk voor de verdachten. Ze houden zich groot, maar de emotionele druk is zwaar. De gedachte aan een mogelijk verblijf in de gevangenis doet daar nog een schepje bovenop.

Voor het OM staat er ook veel op het spel. De beursfraudezaak rond Clickfonds liep op een fiasco uit, er bleef weinig over van de oorspronkelijke verdenkingen. Het OM wil dit keer een daad stellen.

Ook naar de Amerikaanse toezichthouder SEC heeft Justitie een belofte in te lossen. De gevreesde SEC zag af van sancties tegen de oud-bestuurders om de Nederlandse zaak niet te frustreren.

Dit unieke proces raakt echter ook het vertrouwen in het Nederlandse bedrijfsleven. Immers, door de fraude gingen miljarden in rook op en schaarde een Nederlands concern zich bij een groep frauderende bedrijven waar ook dubieuze namen als die van zuivelconcern Parmalat en energiegigant Enron bij horen.

Beleggers bleven met grote verliezen zitten. Bij vrijspraak zullen zij wellicht langer kopschuw blijven. Aan de andere kant willen bestuurders graag weten waar de grenzen van hun verantwoordelijkheden liggen. Hoe zwaar weegt bijvoorbeeld hun handtekening onder officiële documenten?

Het vonnis zal duidelijkheid geven. Nog twee nachtjes slapen voor alle partijen.