Voorzitter Doekle Terpstra van de HBO-raad spreekt van een „absoluut alarmerende situatie. Alle seinen staan op rood.” De HBO-raad heeft donderdag samen met de Raad voor Werk en Inkomen (RWI) het initiatief tot het topoverleg genomen. Volgens RWI-voorzitter Jan van Zijl leidt een tekort aan mensen met een hbo- of universiteitsdiploma tot „verlies aan economische groei en welvaartverlies.”Volgens de HBO-raad en de RWI groeit de vraag van bedrijven en instellingen naar hoger opgeleiden harder dan het aanbod. Zij denken dat er volgend jaar al een tekort zal ontstaan. „In 2010 zijn er mogelijk ongeveer 75.000 hoger opgeleiden te weinig om aan de vraag van de arbeidsmarkt te kunnen voldoen”, aldus de twee organisaties.

Premier Balkenende erkent de moeilijkheden. „Als er niets gebeurt, hebben we een probleem.” Hij benadrukt wel dat het kabinet al extra geld heeft vrijgemaakt voor het onderwijs. Volgens Balkenende, die voorzitter is van het Innovatieplatform, is de noodklok van de HBO-raad en de RWI „een extra stimulans om het ingezette beleid voort te zetten.”

De HBO-raad en de RWI stellen dat Nederland internationaal gezien snel terrein verliest als het gaat om het aantal hoger opgeleiden. In twee derde van de westerse landen binnen de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) groeit het percentage hoger opgeleiden sneller.

Staat Nederland wat betreft het opleidingsniveau van ouderen op de vierde plaats op de OESO-ranglijst, de Nederlandse jongeren moeten acht andere landen voor zich laten. Het dreigende tekort aan hoger opgeleiden is vooral een probleem van een achterblijvende instroom, stellen de HBO-raad en de RWI. Volgens Terpstra beginnen te weinig mensen die al een hogere mbo-opleiding hebben afgerond aan een studie aan een hogeschool of een universiteit. Verder verlaten veel scholieren hun school zonder diploma.