Stel je voor, een stuwmeer van Amsterdam tot aan Berlijn. Huang Hongyong, een van de leidinggevenden van de bouwers van de Drieklovendam, staat op de nieuwe dam, die 2300 meter lang en 185 meter hoog is. Beneden hem loopt het reservoir langzaam vol. Dankzij de in totaal tien sluizen vormt de dam geen belemmering voor het scheepvaartverkeer.Integendeel. Via het bredere en vooral diepere stuwmeer zullen zelfs schepen van 10.000 ton kunnen doorvaren tot Chongqing. De waterkrachtcentrales van de dam moeten jaarlijks 85 miljard kilowattuur aan stroom produceren. Dat is ongeveer 80 procent van wat heel Nederland jaarlijks aan energie gebruikt. Helaas is dat slechts een fractie van wat de snelgroeiende en naar energie snakkende Chinese economie nodig heeft.

De dam moet ook een einde maken aan de steeds terugkerende overstromingen. Die hebben alleen al in de twintigste eeuw aan honderdduizenden mensen het leven gekost. De overstromingen boezemen de Chinese bevolking al eeuwenlang angst in. Dynastieën zijn erdoor ten val gebracht, omdat het volk ze zag als een bewijs dat de keizer niet langer de steun van de hemel bezat. Het temmen van de Jangtse was de droom van China’s eerste president Sun Yatsen en later ook van Mao Zedong. Maar het was de onverbiddelijke premier Li Peng, verantwoordelijk voor het gewelddadige neerslaan van de studentendemonstraties in 1989, die hun droom verwezenlijkte.

Begin jaren negentig gaf Li Peng het startsein voor de Drieklovendam. Toch zullen er zaterdag, bij het officiële afsluiten van de constructiewerkzaamheden, geen hoogwaardigheidsbekleders komen opdraven. De dam heeft binnen China tot hevige kritiek geleid, zoals die na 1989 nog maar zelden te horen was.

Dorpen onder water
De hevigste protesten klonken vanwege de gedwongen verhuizingen. Door de stijging van het water kwamen 116 dorpen en kleine steden onder water te staan. Anderhalf miljoen mensen raakten huis en haard kwijt. Li Yong An, manager van de Drieklovengroep, zegt dat er bijna 100 miljoen euro is uitgegeven aan herhuisvestingprogramma’s en compensaties. Dat is overigens maar een fractie van de 18 miljard euro die het totale project gaat kosten. „Een groot deel van het compensatiegeld verdwijnt in de zakken van lokale ambtenaren en partijfunctionarissen”, zegt de kritische professor Ge Jianxiong van de Fudan Universiteit.

Hij vindt het ook kwalijk dat mensen niet zelf hun nieuwe woonplaats konden kiezen. Verder zeggen milieuactivisten dat de waterkwaliteit in de rivier nu al is aangetast. Vissoorten sterven uit en er is sprake van verzilting. Ze waarschuwen ervoor dat het reservoir in een giftige poel zal veranderen.

Ook professor Wang Liao, milieudeskundige aan de universiteit van Chongqing, maakt zich zorgen over de milieueffecten. „Sinds begonnen is met laten vollopen van het stuwmeer, zijn de zijtakken van de Jangtse ernstig vervuild”, zegt Wang. „Als het reservoir gevuld is, zorgen het bredere rivieroppervlak en de lagere stroomsnelheid ervoor dat het zelfreinigend vermogen van het water afneemt. De giftige stoffen kunnen niet meer weg uit het reservoir en hopen zich op”, voorspelt hij.

Ondertussen blijft de zware industrie rond Chongqing het afvalwater lozen in de Jangtse of in een van de kleinere rivieren die erin uitmonden. De bewoners van de streek -alleen al de stad telt er 30 miljoen- gooien daar hun eigen afval bij.

Activisten protesteren ook tegen de aantasting van natuur en landschap. De drie kloven waarnaar de dam genoemd is, waren in heel China beroemd om hun indrukwekkende schoonheid. Die wordt door het stuwmeer en de gigantische betonnen dam tenietgedaan.

Geen probleem
Maar de bouwers van de dam zien het probleem niet. „Het water komt maximaal 175 meter hoog. En omdat de meeste bergen een hoogte van 800 tot 1000 meter hebben, wordt het landschap nauwelijks aangetast”, is hun reactie. Wel moeten de geologen van het project toegeven dat het reusachtige meer alleen al door het gewicht van de 40 miljard kubieke meter water, kan gaan zorgen voor landverschuivingen en aardbevingen.

Hoewel de dam zaterdag klaar is, volgt de lakmoesproef over twee weken. Op 6 juni gaat de slopershamer in een tijdelijke dam, die de Drieklovendam tijdens de bouw droog heeft gehouden.