Uitgerekend op de dag dat Wilhelm S. voor de Amsterdamse rechtbank terecht moet staan, presenteert de parlementaire onderzoekscommissie haar rapport over het tbs-beleid. Woensdagmiddag werd het officieel aan Kamervoorzitter Weisglas aangeboden. De instelling van de commissie was een uitvloeisel van de zoveelste rel rond een ontsnapte tbs’er.Middelpunt van die rel was Wilhelm S., die tijdens proefverlof in Amsterdam een moord had gepleegd. De Tweede Kamer reageerde geschokt. Het was niet de eerste keer dat minister Donner van Justitie moest uitleggen waarom een gevaarlijke tbs’er niet veel beter bewaakt was.

De Kamer eiste vergaande maatregelen. Net als in eerdere debatten probeerde Donner uit te leggen dat het tbs-systeem nu eenmaal risico’s met zich mee bracht. Wie dat niet wilde, moest het stelsel maar meteen afschaffen. Ook wees hij erop dat de risico’s bij tbs’ers op verlof vele malen kleiner zijn dan bij ’gewone’ gedetineerden die vrijkomen na het uitzitten van hun celstraf.

Was Donner eerdere keren met een vergelijkbare verdediging weggekomen, ditmaal ging de Kamer tot actie over. Een commissie bestaande uit VVD-Kamerlid Visser (voorzitter), PvdA’er Albayrak, CDA’er Joldersma, SP’er Van Velzen en het inmiddels afgezwaaide GroenLinks-Kamerlid Vos kregen de opdracht het hele tbs-stelsel door te lichten.

Centrale vraag was of het is afgestemd op de toekomstige praktijk, waarbij onder meer rekening moet worden gehouden met grote aantallen gestoorde, jeugdige delinquenten.

Tijdens de hoorzittingen die de commissie organiseerde, werden stevige noten gekraakt. Daarbij werd de Kamer zelf niet ontzien. De opgewonden staat waarin menige fractie verkeerde na al weer een ontsnapping van een tbs’ers, grensde volgens diverse deskundigen aan hysterie. „Al dat lawaai lost niets op”, sneerde oud-minister van Justitie Korthals, onder wiens leiding het tbs-systeem aan het eind van paars werd gemoderniseerd.

Het beeld dat tijdens de verhoren ontstond van het Nederlandse tbs-regime, wekte overigens niet de indruk dat de modernisering veel heeft uitgehaald. Het aantal tbs’er dat onbehandelbaar is en dus levenslang in de kliniek moet blijven, neemt toe. Bovendien is het effect van de behandelmethoden onbekend.

De commissie constateert nog meer tekortkomingen. Maar rigoureuze ingrepen beveelt ze niet aan. De aanbevelingen komen neer op een verdere verfijning van het huidige systeem. Tbs’ers zijn niet met een wonderpil te behandelen en zo is het ook met het huidige stelsel.