Arjan Visser schreef een nieuwe roman: ”Hemelval”. Net als in zijn debuutroman verkeren sommige personages in het grensgebied van verwarring en waanzin. Dat is riskant. De roman biedt daarom een verstandige levensles: pas op voor religieuze kwakzalvers. Maar moet je daarvoor een roman lezen? ”Hemelval” is een keurig gecomponeerd boek, met een redelijke spanningsboog en een fatsoenlijke verteltrant. Toch zou het erg onprettig zijn als er veel van dit soort romans zouden worden geschreven. Want op de een of andere manier kan de ruime voldoende die Visser toekomt voor techniek en ambachtelijkheid de zaak niet redden.

”Hemelval” is een verhaal over een bizarre persoonlijkheid die een relatie krijgt met een geschonden ziel. Hij eindigt noodlottig, zij raakt in bedrieglijk vaarwater met een religieuze kwakzalver. Tja. Wie ervan houdt, zal er mogelijk van smullen. Maar dat kan niet verhullen dat er in het romanuniversum van Arjan Visser geen ’grote betekenissen’ worden geschapen.

Dat klinkt wat dik, zelfs dogmatisch misschien - maar uiteindelijk is dat toch de bestaansreden van literatuur: de verwardheid en de chaos van de levenservaring worden in verhalen, metaforen en parabels omgevormd tot iets wat inzicht verschaft. Het leven wordt gestileerd, ontvangt zo een betekenis die het in zichzelf niet heeft. Dat is ook de functie van taal: een zinsverband aanreiken. Dit alles voltrekt zich natuurlijk op de wijze van de literatuur. Het laat zich niet zonder meer terugbrengen tot harde, analytische noties. Het goede verhaal heeft een scheppende kracht, waarover je zeker kunt nadenken - maar allereerst ervaar je het, ’zie’ je het of voel je het ’aan je water’.

Middelmatig
De roman van Visser is een voorbeeld van een groot regiment middelmatige romans dat elk jaar door de schappen van de boekhandels marcheert, en waarvoor het bovenstaande niet geldt. Je kunt aan dit soort romans leesgenoegen beleven, ook wel leesgenoegen met enig niveau -want zoals gezegd, Visser schrijft prima- maar het komt nooit zover dat niet jij het boek leest, maar het boek jou. Dus dat je leefwereld eventjes gaat schuiven en wankelen, omdat zich een fundamenteel inzicht voor je heeft geopend.

Kortom, het verhaal van Lode en Geesje is niet indrukwekkend in de eigenlijke zin van het woord. Maar voor toekomstige kopers kan het wel de moeite waard zijn om vooraf enigszins in beeld te hebben wat er allemaal gebeurt in deze roman. Het verhaal gaat als volgt: Lode woont bij zijn ouders, is contactgestoord. Hij ontwikkelt een passie voor duiven. Hij gaat helemaal op in de duivensport en haalt ook wel eens grote prijzen. Zijn vader verhangt zich, zijn moeder sterft, hij vindt een levenspartner in Geesje.

Deze vrouw heeft een moeilijke jeugd achter de rug, ze is wat extreem in haar manieren, vooral in het liefdesleven. Ze is Lode eigenlijk al snel zat - en de lezer van de roman is de eerste die wat dit betreft begrip voor Geesje kan opbrengen. Op ongedachte wijze komt het noodlot haar te hulp; Lode verdwijnt van het toneel. Geesje zoekt het vervolgens in hogere sferen -ze werd ooit streng religieus opgevoed- en raakt in de ban van ene Adri Zilversmid, een lomp heerschap dat beweert contact te hebben met ’de andere kant’. In feite is hij een brute zwendelaar, maar dat wil Geesje niet inzien; de lezer wel, al vanaf de eerste schrede die Zilversmid zet in het verhaal. Geesjes persoonlijkheid en de afwijkingen die haar jeugd daarin heeft aangebracht, beletten haar zicht te krijgen op de nuchtere realiteit. In die roes komt eigenlijk geen verandering meer; de roman eindigt met een wat melodramatisch bericht van Lode, dat via een postduif Geesje bereikt.

Diagnose
Welke relevantie zou deze roman in het leven van een lezer kunnen hebben? Zoveel lezers zoveel zinnen. Mogelijk raakt deze roman een gevoelige snaar bij mensen die wel eens verkeren in het grensgebied tussen waan en werkelijkheid. Kwakzalvers met een vreemdsoortige religieuze boodschap moet men wantrouwen, maakt Visser duidelijk. Maar is iedereen daartoe in staat? Misschien niet, wordt gesuggereerd. Maar… misschien ook wel, als je lessen trekt uit de bizarre verhalen die de religieuze wonderdokter opdist. Het kan je helpen om zelf, in voorkomende gevallen, sneller de juiste diagnose te stellen.