„Ik ben een soenniet, mijn man is een sjiiet”
BAGDAD - Tijdens de rit van haar ouders naar huis hoorde Nawal Hassan het akelige nieuws op de radio: bij een bomaanslag op de sjiitische Burathamoskee waren tientallen mensen omgekomen. Hassan verstijfde van schrik, want elke slag in de escalerende sektarische strijd in Irak treft haar persoonlijk. Zij is een soenniet, haar man is een sjiiet.
Te midden van de aanvallen en de tegenaanvallen die Irak in een burgeroorlog dreigen te trekken, vormen gemengde huwelijken als die van Hassan een lichtpuntje. Maar soms wordt het te veel en dreigen ook de huwelijken te bezwijken onder het wederkerig geweld.Het nieuws over de bom op de Burathamoskee was niet verrassend. De bomaanslag van 22 februari op een belangrijk sjiitisch heiligdom in Samarra lokte een golf van geweld uit tegen moskeeën en vertegenwoordigers van de twee religieuze groepen. Maar ook vóór de aanslag in Samarra werd er al gemoord.
Hassans broer ging in februari van huis om benzine te tanken en kwam niet meer terug. Uiteindelijk kreeg de familie te horen dat zijn lichaam in een mortuarium in Sadr City, een sjiitische wijk van Bagdad, terecht was gekomen. Daar werd hun verteld dat het lichaam drie schotwonden in het hoofd vertoonde en dat het was begraven toen niemand kwam om het op te eisen.
„Dat is het ergste, dat we het lichaam niet eens konden zien of begraven”, zegt de 37-jarige Hassan. Zij zal nooit zeker weten wie haar broer heeft ontvoerd, maar ze gelooft dat hij door sjiitische militieleden is gedood omdat hij een soenniet was. Haar man, de 42-jarige Hassan Mohammed, gelooft daar niet in. „Het kan een geval van diefstal geweest zijn of misschien het verzet”, zegt hij met verwijzing naar de soennitische opstandelingen. Ondanks hun verschil van mening heeft de dood van de broer geen spanningen teweeggebracht tussen Mohammed en haar, aldus Hassan. „Mijn man was net zo bedroefd als ik, want zij waren goede vrienden.”
Net als veel soennieten ziet Hassan echter een patroon. Vorig jaar werd haar neef ontvoerd, die lid was van de soennitische Vereniging van Moslimgeleerden. Niemand heeft meer iets van hem vernomen. Zij is ervan overtuigd dat de Badr Brigade, een politieke organisatie die is voortgekomen uit een sjiitische militie, verantwoordelijk is voor zijn verdwijning. „Ze hebben het op soennieten gemunt”, zegt zij.
De verdeeldheid is iets nieuws, zegt Mohammed, wiens handen en geblokte overhemd zwart zijn van het werken in een garage. „Vroeger was er nooit sprake van sjiieten en soennieten.” Hij wijt het geweld aan de Amerikanen en verwijt de Iraakse regering dat zij geen veiligheid kan bieden. Zijn vrouw denkt dat het sjiitische Iran het vuur van het sektarisme aanwakkert en dat ook de Amerikanen verdeeldheid zaaien.
Op de begrafenisplechtigheid voor haar broer vertelden vrouwen Hassan over een sjiitische man die zijn soennitische vrouw verstoten had, onder andere vanwege de toenemende sektarische spanningen. „Ze zeiden: „Pas maar op.” Ik zei dat bij ons thuis zulke dingen niet gebeuren.”
De kloof tussen soennieten en sjiieten komt voort uit een geschil over wie de moslims moest gaan aanvoeren na de dood van de profeet Mohammed in de zevende eeuw. De twee stromingen gaan uit van dezelfde basisprincipes van de islam, maar verschillen in hun opvatting over het islamitisch recht en de rituelen.
In interviews die zowel voor als na de aanslag in Samarra werden afgenomen bleven Hassan en Mohammed erbij dat de kwestie nauwelijks een rol speelt in hun relatie. Ze kunnen zich naar eigen zeggen niet eens meer herinneren of ze nu getrouwd zijn volgens de sjiitische of de soennitische traditie - of ze hebben verschillende herinneringen aan hun trouwdag.
„Het was een sjiitische ceremonie. Het moest gebeuren volgens mijn sekte”, zegt Mohammed.
„Nee, nee, het was soennitisch. Mijn vader was erbij en ik zei tegen hem dat ik een soennitische plechtigheid wilde”, zegt Hassan, die een zwarte sluier losjes om het hoofd gedrapeerd heeft.
„O ja, heb je dat tegen hem gezegd?” zegt Mohammed plagend.
„Ja, ik heb de documenten thuis”, reageert Hassan meteen.
„Het maakt allemaal toch niets meer uit, we zijn nu negentien jaar getrouwd”, zegt Mohammed.