Napolitano heeft alle rekwisieten van een typische Italiaanse president. Niet alleen heeft hij zijn leeftijd mee -bejaarde politici worden in Italië hoog geacht-, hij was ook verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog en Italianen weten dat nog altijd op waarde te schatten. Net zoals Ciampi en Pertini, zijn voorgangers als landspresident, was Napolitano sterk antifascistisch.Op 17-jarige leeftijd richtte hij een verzetsgroep op en na de oorlog werd hij lid van de communistische partij, die na de val van Mussolini in 1943 het verzet in Italië leidde. Toen de geallieerden in 1945 Napels bevrijdden, trad Napolitano op als tolk. Hij spreekt dan ook, anders dan de meeste Italiaanse politici, goed Engels.

Napolitano, die zijn naam eer aan doet omdat hij in Napels is geboren, voerde na de oorlog de communisten aan in zijn geboortestad. Een carrière als geharde communistenleider lag in het verschiet en aanvankelijk koos hij ook die weg. Toen hij in 1956 lid werd van het Centraal Comité van de Italiaanse Communistische Partij steunde hij Stalins optreden in de Hongaarse crisis. Later werd hij gematigder.

Als doctorandus in de politieke economie werd hij als deskundige op het gebied van de internationale politiek op de belangrijkste Amerikaanse universiteiten uitgenodigd. Hij interesseerde zich ook in Europese betrekkingen en werd tweemaal gekozen in het Europese parlement (1989 en 1999). Hij schreef verdienstelijk werk. Een boek over het communisme in samenwerking met de bekende historicus Eric Hobsbawm werd een groot succes.

Communist is hij hoe dan ook, ook al vormde de Italiaanse Communistische Partij zich in de jaren negentig om tot een respectabele sociaaldemocratische partij. Napolitano is niet-katholiek, een bijzondere keus in een land waar ruim 90 procent van de bevolking rooms-katholiek is.

Zijn beide zoons zijn niet gedoopt, ook al drong Napolitano’s moeder aan om ze wel te dopen. „Toen onze eerste zoon Giovanni werd geboren, kwam mijn schoonmoeder met de doopjurk naar ons toe, maar Giorgio zei dat hij het niet wilde”, vertelde de vrouw van Napolitano een paar jaar geleden. Ook zij is van niet-christelijke huize, wat tevens blijkt uit haar naam Clio (naar de Griekse muze), wat in 1934 -toen zij geboren werd- als een statement gold.

Napolitano’s carrière is ondanks zijn boeken en zijn liefde voor toneel (hij was in zijn jonge jaren theateracteur) gebaseerd op de politiek. Hij was van 1953 tot en met 1996 lid van het parlement. Maar hij bleef lange tijd de man op de achtergrond. Pas toen hij in 1992 voorzitter werd van het Huis van Afgevaardigden werd hij bekender bij het grote publiek.

Tussen 1996 en 1998 bekleedde hij zijn belangrijkste functie tot dusver: minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Prodi. Hij was, of in elk geval zijn naam, bekend om een wet die de immigratie regelde en tot begin van deze eeuw van kracht was.

Napolitano is een bedachtzame man, met een vrijwel onbesproken levenswandel. Wel werd hij er in 2004 van beschuldigd bij het Europees parlement een vliegtuigbiljet van 90 euro te hebben gedeclareerd voor 800 euro.

De altijd in twee- of driedelig grijs geklede Napolitano is geheel de tegenhanger van Silvio Berlusconi, die ergens wel tevreden zal zijn met de nieuwe president. Berlusconi is allang blij dat het niet Massimo D’Alema -de beoogde opvolger van Ciampi- is geworden, ook een communist, maar een die het Berlusconi veel moeilijker zou kunnen maken. Bovendien wordt het Berlusconi in de Senaat, waar links en rechts elkaar in evenwicht houden, iets gemakkelijker gemaakt. Napolitano is senator voor het leven. Die functie moet hij nu opgeven.