De raad presenteerde woensdag voorstellen die ongeveer 25 miljoen euro extra per jaar gaan kosten. De aanleiding is onder meer de toegenomen aandacht voor strafzaken vanuit de samenleving en de recente ontwikkelingen in de Schiedammer parkmoord. In deze zaak zat een verdachte ten onrechte ruim vier jaar vast.De raad vindt dat de rol van de rechter-commissaris, oftewel de onderzoeksrechter in een strafzaak, moet worden versterkt. Deze leidt het onderzoek voordat het op zitting bij de rechtbank komt en heeft nu vooral een toetsende taak. Door veranderingen in de wetgeving is zijn rol ten opzichte van de officier van justitie afgezwakt. Deze laatste gaat vrijwel alleen over de vorming van het dossier. Volgens de raad kleven hier risico’s aan, met name op het gebied van de waarheidsvinding.

De rechter-commissaris en de zittingsrechter hebben de mogelijkheid om eigen onderzoek te doen ten behoeve van die waarheidsvinding. De bevoegdheden op dit punt zijn vastgelegd in de wet, maar die is volgens de raad aan aanpassing toe. Verder moet de rechter-commissaris meer tijd en meer ondersteuning krijgen om de voorgelegde zaken uit te zoeken.

Een ander punt van aandacht is het vergroten van kennis bij de rechterlijke macht. Rechters en andere medewerkers moeten vanaf volgend jaar dertig uur per jaar worden vrijgesteld voor het volgen van scholing. Daarnaast moeten er in de toekomst bij elke strafsector ten minste enkele rechters komen met grote kennis van forensisch onderzoek, wapens en gedragskundig onderzoek door deskundigen. Zij kunnen hun collega’s dan desgevraagd van advies dienen.

Om de strafrechtspraak verder te bevorderen, dienen de gerechten de vonnissen voortaan beter te motiveren en moet het makkelijker worden om zaken die door één rechter zijn afgedaan, bijvoorbeeld zaken bij een politierechter, voor te leggen aan een meervoudige kamer met drie rechters.

De invoering van al deze maatregelen kost ongeveer 25 miljoen euro extra per jaar. Een deel van het geld is voorhanden, de rest zal moeten komen uit onderhandelingen met het ministerie. De Raad voor de Rechtspraak wil echter niet wachten tot de financiering rond is en spoort de gerechten aan de plannen uit te voeren. B. van Delden, voorzitter van de raad, denkt niet dat er veel weerstand zal zijn op de plannen, ook niet van de kant van het openbaar ministerie.