Hesterman omschrijft zichzelf als directeur-schuldhulpverlener. Samen met zes andere medewerkers -onder wie een boekhouder en een registeraccountant- probeert hij een betalingsregeling te treffen tussen schuldeiser(s) en schuldenaar. Veertig hulpaanvragen per maand -waaronder een toenemend percentage hypotheekproblemen- bezorgen hem handenvol werk.

De oorzaken waardoor huiseigenaars in problemen komen, omschrijft Hesterman als pech. „Het zijn nogal eens tweeverdieners, die samen een duur appartement hebben gekocht en dat hebben gefinancierd met een lening op basis van twee inkomens. Als een van beiden werkloos wordt, zitten ze gelijk in de problemen. Er zijn mensen die geen rekening houden met tegenslagen in hun leven. Zo had een echtpaar twee jaar geleden in Schagen een huis gekocht, maar nu zit de man in de WAO. Wij drongen erop aan dat ze hun huis zelf zouden verkopen, omdat je er dan meer voor krijgt. Dat wilden ze niet. Nu is het in het openbaar geveild.”

De schuldhulpverlener zou dan ook graag zien dat hypotheekverstrekkers voorzichtiger worden en niet meer het maximaal haalbare uitlenen. Maar ook consumenten moeten eens gaan nadenken. „Ze zijn vaak vol van een bepaald huis. Het geeft niet hoe, maar ze moeten het hebben.”

Cliënten krijgen altijd een budgetadvies van de stichting. „Veel mensen hebben totaal geen zicht op hun uitgavenpatroon. Ze kopen maar wat. Er komt vaak ruim voldoende geld binnen, maar het verdampt zomaar weer.”

Volgens Hesterman brengt ook de dalende aandelenmarkt mensen in de zorgen. Zo meldde zich een man bij de stichting die twee jaar geleden de overwaarde van zijn huis -112.000 euro- leende en die vervolgens belegde in it-aandelen. Dat vermogen is helemaal verdwenen. „Onze cliënt had ook nog de pech dat zijn huis een halve ton minder waard werd, zodat verkoop van het huis hem nog niet uit de brand zou helpen.”

Van de zeventig cliënten die de Stichting Schuldenwijzer vorig jaar heeft geholpen, hadden er zeven problemen met hun hypotheekverplichtingen. Hesterman verwacht dat dit aantal dit jaar fors toeneemt.

Ook de Nationale Hypotheek Garantie (NHG) signaleert een forse stijging van het aantal huizenbezitters dat in de financiële problemen zit. In de eerste helft van dit jaar hadden 450 mensen een betalingsachterstand van ten minste vier maanden. Dat zijn er evenveel als over het hele jaar 2000 en slechts 175 minder dan in 2001. De NHG verwacht dat het totaal dit jaar op 1000 kan uitkomen.

„Hoewel er sprake is van een behoorlijke opwaartse trend, zijn de absolute aantallen niet alarmerend”, zegt NHG-directeur K. Schiffer. Naar zijn inschatting is er in het algemeen geen sprake van onverantwoord leengedrag. „Natuurlijk moeten we alert zijn. Maar de discussie in de jaren negentig heeft ertoe geleid dat de grote uitwassen wel zo’n beetje uit de markt zijn. Goede kans dat als de economie weer gaat aantrekken, de trend wordt omgebogen.”

Wel is het zo dat het aantal echtscheidingen bij een gematigde prijsontwikkeling op de woningmarkt een „belangrijke oorzaak” kan gaan vormen van betalingsachterstanden. Bij een scheiding levert een gedwongen verkoop van het huis immers geen problemen op als er na aflossing van de hypotheek voor beide partijen nog een zakje geld overblijft. Maar als de verwachte prijsstijging na het afsluiten van een zware hypotheek uitblijft, moet na de verkoop nog een restschuld worden voldaan.

„In bijna alle gevallen leidt een echtscheiding tot verlies”, zegt Schiffer. Maar vooralsnog ziet de NHG-directeur geen reden voor paniek. „Wie een huis koopt, loopt onvermijdelijk een risico. Kopers moeten zich daardoor echter niet laten afschrikken. Wel moeten ze een verstandige keuze maken door veilig te financieren.”

Daarbij hebben huiseigenaren die bij de NHG zijn aangesloten een extra veiligheidsmarge. Als hun huis bij gedwongen verkoop onverhoopt minder opbrengt dan de hypotheekschuld kunnen zij op bijstand van de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen rekenen. Deze wordt de nieuwe schuldeiser in plaats van de hypotheekverstrekker.

Een hypotheekgarantie kan worden verstrekt voor hypotheken tot maximaal 200.000 euro, de prijs van een gemiddelde koopwoning. Schiffer wil de grens optrekken tot 300.000 euro. „Met een ruimere inzet van de hypotheekgarantie kunnen we een nog groter gedeelte van de markt zekerheid bieden.”

Dit is het eerste artikel in een korte serie over perikelen op de woningmarkt. Donderdag NVM-voorzitter O. Smit.