De twee journalisten van respectievelijk de Heerenveense Koerier en het Bolswards Nieuwsblad stonden op 16 november 1951 in Leeuwarden terecht op verdenking van het beledigen van de kantonrechter. Die dag staat in Friesland bekend als Kneppelfreed, de dag waarop de eerste publieke aanzet werd gegeven om het Fries een plek in de openbare ruimte te geven.Vijf jaar later, op 11 mei 1956, kregen mensen het recht om in het Fries de eed of de belofte af te leggen. Woensdag staat Friesland in het provinciehuis in Leeuwarden kort stil bij het vijftigjarige jubileum van dat historische feit.

Kneppelfreed is Fries voor Knuppelvrijdag. Daarmee wordt verwezen naar de rechtszaak tegen Schurer en De Jong, die op vrijdag diende, en naar een protesterende pro-Friese menigte die op het plein voor het gerechtsgebouw die dag met onder meer knuppels uiteen werd geslagen.

Volgens historicus Peter Boomsma, die doctoraal onderzoek deed naar Kneppelfreed, was vooral de symbolische betekenis van het accepteren van het Fries belangrijk. „Tijdens rechtszaken wordt bijna nooit Fries gesproken.” Overigens is Fries pas sinds 1970 de officiële tweede taal in Nederland.

Vijftig jaar na de ’bevrijding’ van het Fries zit de taal flink in de problemen. „Ik denk niet dat de taal verdwijnt, maar ik maak me wel zorgen. Mijn dochter zit in Drachten op school in een groep met dertig kinderen van wie maar twee Fries praten”, aldus Boomsma. Hij doet daarom een oproep aan onder anderen de commissaris van de Koningin in Friesland, Nijpels. „Hoge heren zoals Nijpels praten geen Fries. Dat vind ik onbegrijpelijk want hij woont hier al jaren.”

Het afleggen van de eed of de belofte door politici in het Fries komt wel regelmatig voor, in tegenstelling het gebruik van die taal bij rechtszaken. Zo hebben verscheidene Tweede Kamerleden zich in het Fries laten beëdigen.

Tijdens de bijeenkomst woensdag zal de Friese cultuurgedeputeerde Mulder de verhouding tussen Nederlandstalige en Friestalige beëdigingen na de laatste gemeenteraadsverkiezingen bekendmaken. Die cijfers geven misschien wel een goed beeld over de plek die de Friese taal tegenwoordig in Friesland inneemt.