Onder de slogan ”Wij zoeken nog een hart met wat ruimte” is Pleegzorg Nederland onlangs een campagne gestart om nieuwe pleeggezinnen te werven. Nu het kabinet geld uitgetrokken heeft om de wachtlijsten in de pleegzorg weg te werken, is het probleem niet langer dat de vastgestelde pleegzorgvergoedingen aan pleegouders niet uitbetaald kunnen worden, of dat er niet genoeg pleegzorgwerkers aangesteld kunnen worden om hen te begeleiden. Het probleem is nog slechts, dat er veel te weinig mensen pleegouder willen worden. Zo’n duizend kinderen die kort- of langdurend niet door hun ouders opgevoed kunnen worden, wachten momenteel op de mogelijkheid geplaatst te worden in een passend pleeggezin.Ondertussen wijst onderzoek uit dat de animo om pleegouder te worden in Nederland steeds verder afneemt. De wachtende kinderen zitten dus in de knel. De wervingscampagne van Pleegzorg Nederland verdient daarom alle steun - niet het minst ook van christenen.

Misverstanden
In het algemeen zijn er veel te weinig gezinnen beschikbaar om alle kinderen op te vangen. Wij vermoeden dat dat mede komt door een onterechte beeldvorming rondom pleegzorg. Er lijken enkele misverstanden in het spel te zijn. Die dragen er mogelijk aan bij dat veel mensen (onder wie ook christenen) de mogelijkheid van pleegzorg niet serieus overwegen. We stippen enkele dingen aan.

Je kunt van een pleegkind nooit zo veel houden als van een eigen kind - Deze gedachte lijkt veel mensen intuïtief van pleegzorg te weerhouden. Het feit dat het om een vreemd kind gaat, stoot af. Toch is het vreemde van een pleegkind in de praktijk vaak snel verleden tijd. Een pleegkind wordt al snel eigen. Ook dan houden pleegouders doorgaans inderdaad niet op dezelfde manier van hun pleegkind(eren) als van hun eigen kind(eren). Maar dat is niet verwonderlijk: ook van verschillende eigen kinderen houden ouders niet op dezelfde manier. Ieder kind is nu eenmaal uniek. En je houdt van kinderen, ook van pleegkinderen, op de wijze die bij elk van hen past. Vooral voor pleegkinderen die op wat latere leeftijd geplaatst worden ervaart men soms inderdaad minder liefdesgevoelens. Maar dan is het goed om te bedenken dat ”liefhebben” een werkwoord is. En voor werken geldt: hoe meer men het doet, hoe beter men erin wordt.

Afscheid
Een pleegkind kan je door de instanties zomaar weer ontnomen worden - Veel kinderen worden ”perspectiefbiedend” geplaatst. Het is dan vrijwel zeker dat zij tot aan hun volwassenheid in hun pleeggezin blijven wonen. Soms kunnen de natuurlijke ouders van het pleegkind hun leven echter weer op orde krijgen, en daardoor weer zelf voor hun kind zorgen. In dat geval kan de prijs van het afscheid weliswaar hoog zijn, maar niet onverdraaglijk. Dat laatste ligt anders wanneer de terugplaatsing achteraf onverantwoord blijkt, doordat het kind toch weer slachtoffer wordt van mishandeling of verwaarlozing.

Echter, er is op dit punt een duidelijke omslag gaande. Steeds nadrukkelijker wordt momenteel het belang van het kind gesteld boven dat van de natuurlijke ouders. Wij menen dat deze omslag in het denken toegejuicht mag worden. Kwetsbare kinderen zijn in het belangenspel van volwassenen al te vaak kind van de rekening geweest. Natuurlijk kan dat opnieuw gebeuren. Maar de positieve ontwikkelingen in het maatschappelijke handelen op dit punt zouden ons minder kopschuw moeten maken.

Behalve aan perspectiefbiedende zorg is er ook veel behoefte aan mensen die voor kortere tijd (enkele maanden of jaren) pleegzorg willen gaan doen. Ook dan is afscheid nemen vaak heel lastig. Maar men is er dan wel van meet af op ingesteld.

Verrijkend
Wie een pleegkind opneemt, krijgt de narigheid van diens thuissituatie erbij - Een uithuisplaatsing is inderdaad altijd een aanleiding waar je niet vrolijk van wordt. Juist christenen hebben vanuit hun geloof echter redenen om een open oog te hebben voor narigheid waarin mensen kunnen belanden. Bovendien blijken de contacten met de thuissituatie van een pleegkind vaak bepaald niet alleen maar deprimerend. Pleegouders ervaren deze veelal ook als verrijkend. Natuurlijke ouders zijn soms boos op jeugdzorginstanties vanwege de uithuisplaatsing van hun kind. Maar ze zijn doorgaans juist dankbaar jegens degenen die hun kinderen opvangen. Verder krijgen pleegouders meer zicht op de tragiek die erachter zit bij de natuurlijke ouders. Dat stimuleert weer om hen te helpen. Zonder een en ander te willen idealiseren: kennismaking met de achtergronden van een pleegkind levert een realistischer beeld op van hoe het leven in elkaar zit.

Leengoed
Je kunt beter een kind adopteren want een pleegkind wordt nooit van jezelf - In christelijke kring lijkt inderdaad een soort voorkeur te bestaan voor adoptie boven pleegzorg. Op zichzelf kan dat legitiem zijn, alleen niet om deze reden. Christenen geloven immers dat kinderen hun als ’leengoed’ worden toevertrouwd. Onze kinderen zijn dus nooit van onszelf. Niet alleen bij pleegkinderen, maar ook bij adoptiekinderen blijft bovendien de relatie tot de natuurlijke ouders altijd een rol spelen. Zij blijven ook van hen. We blijven ons innerlijk nu eenmaal diep verbonden voelen met wie ons ter wereld brachten. Opvallend is wel dat terwijl bij adoptie het aanbod aan vervangende ouders heel vaak groter is dan de vraag, bij pleegzorg juist het omgekeerde het geval is.

Ook al zijn pleegkinderen dus inderdaad nooit van jezelf, je bent als pleegouders wel van hen. Zij hebben je aandacht en zorg namelijk heel hard nodig. Pleegouders kunnen pleegkinderen op alle terreinen des levens bagage meegeven die hun levenslang ten goede kan komen.

Verdriet
Ons gezin is niet geschikt om pleeggezin te worden - Dat kan natuurlijk zo zijn, en dan moet men dit ook nuchter durven vaststellen. Velen zullen het ook als een groter of kleiner verdriet ervaren. Echter, er worden geen perfecte gezinnen gevraagd die uit onfeilbare mensen bestaan. Er worden gezinnen gevraagd waar, naast liefde en aandacht voor elkaar, nog ruimte is in hart en huis voor een extra kind. Christenen kampen soms met een laag zelfbeeld, ook ten aanzien van hun functioneren als gezin; dat gaat objectief gezien soms minder slecht dan ze geneigd zijn te denken. Mogelijk zijn ze wel degelijk geschikt.

Wie ook maar enigszins twijfelt, kan zich in elk geval met een gerust hart bij Pleegzorg Nederland aanmelden. De selectieprocedures zijn zorgvuldig genoeg om duidelijkheid te verkrijgen. Bovendien mogen juist christenen weten, dat ze het niet alleen hoeven te doen. Zonder daarmee hun verstand op nul te zetten, mogen ze immers werkelijk vertrouwen op Gods hulp en leiding.

In de praktijk blijkt dat aspirant-pleegouders gemiddeld zo’n anderhalf jaar nodig hebben om innerlijk toe te groeien naar daadwerkelijke aanmelding. Hopelijk kunnen bovenstaande overwegingen bij deze en gene aan dit proces bijdragen.

De auteurs zijn respectievelijk moeder van zeven pleegkinderen en vader van een pleegzoon.